خلاصه ای از تصفیه خانه فاضلاب
تصفیه اولیه:
تصفیه اولیه فاضلاب شامل حذف مواد جامد معلق از فاضلاب و یا آماده سازی فاضلاب جهت ورود به قسمت تصفیه ثانویه می باشد. بخش ها مختلف تصفیه اولیه عبارتند از :
1- آشغالگیری،
2- ته نشینی،
3- شناورسازی،
4- خنثی سازی و متعادلسازی.
آشغالگیری به منظور حذف مواد جامد در اندازه های مختلف بکار می رود. ابعاد مجرای شبکه آشغالگیری بسته به کاربرد متفاوت می باشد. عمل تمیز کردن شبکه آشغالگیر می تواند بصورت دستی و یا مکانیکی انجام شود. آشغالگیرها به دو دسته شبکه بندی ریز و شبکه بندی درشت تقسیم می شوند و وظیفه محافظت پمپ ها و سایر تجهیزات تصفیه خانه در مقابل مواد جامد شناور در فاضلاب را بر عهده دارند.
ته نشینی به منظور جداسازی ذرات شناور در فاضلاب با استفاده از اختلاف چگالی میان ذرات با جریان فاضلاب بکار می رود. ته نشینی در یک و یا چند بخش از تصفیه خانه از قبیل :1- مخازن دانه گیری2- ته نشینی اولیه که قبل از تصفیه بیولوژیک قرار دارد و مواد جامد را جدا می سازد 3- ته نشینی ثانویه که بعد از تصفیه بیولوژیکی قرار داشته و لجن بیولوژیک تولید شده را از فاضلاب جدا می سازد٬ استفاده می شود.
شناورسازی به منظور جداسازی ذرات با چگالی پایین از فاضلاب بکار می رود. عمل جداسازی از طریق واردکردن حبابهای هوا به داخل فاز مایع انجام می شود. فاز مایع تحت فشاری بین 2 تا 4 اتمسفر قرار گرفته و سپس هوا تا حد اشباع در آن حل می شود. در ادامه فشار این محلول از طریق عبور از یک شیرفشارشکن به حد فشار اتمسفر می رسد. در نتیجه مقداری از هوای محلول تمایل به جدا شدن از فاز مایع پیدا می کند. ذرات جامد و یا مایع توسط هوای جدا شونده از فاز مایع به سطح مایع آمده و بر روی آن شناور می شوند.
خنثی سازی در برخی از قسمتهای تصفیه خانه کاربرد دارد. از جمله: 1- قبل از تخلیه آب تصفیه شده به محیط زیست. چراکه حیات موجودات آبزی به شدت نسبت به تغییرات هرچند ناچیز pH محیط از عدد 7 به شدت وابسته است. 2- قبل از شروع تصفیه بیولوژیک. برای انجام عمل تصفیه بیولوژیک pH محیط بین 6.5 تا 8.5 نگه داشته می شود تا حیات بیولوژیکی محتویات فاضلاب را تضمین نماید. عمل خنثی سازی را با افزودن اسید یا باز به جریان قلیایی یا اسیدی فاضلاب می توان انجام داد.
تصفیه ثانویه:
عبارت تصفیه ثانویه به تمامی فرایندهای تصفیه بیولوژیکی انجام شده در تصفیه خانه اعم از هوازی و غیرهوازی اطلاق می شود. روشهای رایج در تصفیه ثانویه فاضلاب عبارتند از:
1- روش لجن فعال،
2- هوادهی ممتد،
3- لاگونهای هوادهی،
4- استخرهای متعادلسازی،
5- تصفیه بی هوازی،
روش لجن فعال بصورت یک فرایند پیوسته و با بازگشت مجدد لجن بیولوژیک شناخته می شود. سیستم لجن فعال از سه بخش اصلی تشکیل یافته است.
1- یک راکتور که در آن میکروارگانیسم های موجود در فاضلاب بصورت معلق و در معرض هوادهی قرار دارند.
2- جداسازی فاز جامد از مایع که معمولا در یک تانک جداسازی انجام می شود.
3- یک سیستم برگشتی برای بازگرداندن مواد جامد جدا شده از فاز مایع در تانک جداسازی به راکتور. ویژگی مهم روش لجن فعال شکل گیری مواد جامد لخته شده و قابل ته نشینی است که این مواد در تانکهای ته نشینی از فاضلاب جدا می شوند.
هوادهی ممتد (Extended) شبیه روش لجن فعال متعارف بوده اما از جهاتی با آن متفاوت است. ایده اصلی در این روش که آنرا از روش لجن فعال متعارف متمایز می کند، به حداقل رساندن میزان لجن اضافی تولید شده می باشد. این امر از طریق افزایش زمان ماند تامین می شود. بنابراین حجم راکتورها در این روش از حجم راکتورهای لازم برای روش لجن فعال بزرگتر است.
لاگونهای هوادهی حوضهایی با عمق 1.5 تا 4.5 متر هستند که در آنها اکسیژن دهی به کمک واحدهای هوادهی انجام می شود. جریان در لاگنهای هوادهی بصورت یکطرفه بوده و لجن دوباره به آن بازنمی گردد.
استخرهای متعادلسازی از هیچ تجهیزی جهت هوادهی استفاده نمی کنند. اکسیژن مورد نیاز این استخرها از طریق هوای عبوری از سطح فاضلاب و نیز جلبکها که با انجام عمل سنتز اکسیژن تولید می کنند، تامین می شود. استفاده از این روش زمانی امکان پذیر است که مساحت زیاد زمین با قیمت پایین در دسترس بوده و کیفیت مطلوب پساب تصفیه شده چندان بالا نباشد.
تصفیه بی هوازی علاوه بر تصفیه فاضلاب در هضم لجن نیز بکار می رود. این فرایند شامل دومرحله است:
1- تخمیر اسید،
2- تخمیر متان. در مرحله تخمیر اسید، مواد آلی به اسیدهای آلی و عمدتا اسید استیک می شکنند. در مرحله تخمیر متان، میکروارگانیسمهای متان اسیدهای آلی را به متان، دی اکسیدکربن و یک اسید با زنجیره کربن کوتاهتر تبدیل می کنند.
روش تصفیه بی هوازی به دلیل اینکه از هیچ تجهیزی استفاده نمی کند، روشی ارزان است. از طرف دیگر زمان ماند مورد نیاز آن در مقایسه روشهای هوازی بسیار بیشتر است. بوی بد حاصل از فرایند بی هوازی، که عمدتا ناشی از تولید H2S می باشد، سبب شده تا استفاده از این روش بخصوص در مناطق شهری با محدودیت مواجه شود
3- تصفیه نهایی
تصفیه نهایی شامل فرایندهایی است که به منظور دستیابی به پساب تصفیه شده با کیفیت بالاتر از آنچه در قسمت تصفیه ثانویه انجام می شود، اعمال می گردد. در این بخش به برخی از روشهای معمول در تصفیه نهایی اشاره می شود.
کلرزنی روشی است که بصورت گسترده در تصفیه فاضلابهای شهری و صنعتی بکار می رود. برخی صنایع که می بایست پسابهای خود را قبل از تخلیه به محیط تصفیه کنند، عبارتند از : کنسروسازی، لبنیات، کاغذ، نساجی، پتروشیمی و فلزی. عمده دلایل کلرزنی پساب عبارتند از:
1- گندزدایی، به دلیل ظرفیت بالای اکسیدکنندگی کلر ،رشد باکتریها و جلبکها را متوقف ساخته و از بین می برد.
2- کاهش BOD
3- حذف یا کاهش رنگ و بوی پساب.
4- اکسایش یونهای فلزی.
5- اکسایش سیانیدها به مواد بی ضرر.
خواص میکروب کشی تشعشعات ناشی از پرتو فرابنفش سبب شده تا از بدو آشنایی با آن در اوایل قرن بیستم، کاربردهای گسترده ای بیابد. برای گندزدایی از فاضلاب اولین بار در دهه 90 میلادی از اشعه فرابنفش استفاده گردید. در صورت استفاده از شدت مناسب پرتوهای تابیده شده، تشعشع فرابنفش قابلیت کشتن ویروسها و باکتریهای موجود در فاضلاب را بدون تولید مواد خطرناک دیگر را دارد.
سیستمهای کربن فعال یکی دیگر از روشهای معمول در حذف مواد ارگانیک عامل ایجاد رنگ و بو در تصفیه خانه های آب می باشد. وقتی که این مواد در تماس سطحی با کربن فعال قرار می گیرند، لایه ای از مولکولهای این مواد آلی بر روی سطح کربن به دلیل عدم تعادل نیرویی بین مولکولهای سطح کربن، انباشته می شود.
فرآوری و دفع لجن
در مراحل مختلف تصفیه مقادیری لجن تولید می شود که می بایست آنها را به طریق مناسبی دفع نمود. هضم هوازی و بی هوازی، تغلیظ لجن، استفاده از بلتهای تحت فشار، تغلیظ به روش گریز از مرکز، بسترهای خشک کننده لجن و سوزاندن لجن راههای موجود برای دفع لجن می باشد.
هضم هوازی فرایندی است که در آن لجن تولید شده در قسمتهای مختلف تصفیه خانه برای مدت طولانی هوادهی می شود. هدف از هضم هوازی کاهش میزان لجنی است که در مراحل بعدی دفع می شود. هضم بی هوازی بر این واقعیت استوار است که اگر لجن ته نشین شده برای مدتی در یک تانک در بسته نگهداری شود، به مایع و گازی که عمدتا شامل متان است تبدیل می شود.
تغلیظ لجن یکی از روشهای ابتدایی و متداول در فرآوری لجن می باشد. این امر از طریق 1- گرانشی؛ که در آن از تانکهای استوانه ای مجهز به چنگک دوار استفاده می شود. و یا 2- شناورسازی با استفاده از هوای فشرده انجام می شود.
برای جداسازی مایعات با چگالی متفاوت، تغلیظ مواد آبکی و یا جداسازی، از روش گریز از مرکز به طور گسترده استفاده می شود. در یک واحد گریز از مرکز، لجن جامد بوسیله نیروی گریز از مرکز به دیواره داخلی یک محفظه استوانه ای که توسط الکتروموتر به چرخش در می آید، فشرده شده و سپس از طریق یک تسمه نقاله از دستگاه خارج می شود. مایعی که لجن از آن گرفته شده نیز از سمت دیگر دستگاه خارج می شود.
خشک کردن لجن بر روی بسترهای شنی بوسیله جریان هوا یکی از روشهای اقتصادی جهت آبگیری از لجن می باشد. این روش برای تصفیه خانه های کوچک شهری و صنعتی قابل استفاده می باشد. آبگیری از لجن توسط دو مکانیزم انجام می شود. 1- جذب سطحی آب به داخل بستر شنی ، 2- تبخیر آب. عملی بودن این روش منوط به دسترسی ارزان به سطح وسیعی از زمین و نیز آب و هوای مناسب ( آب و هوای گرم و خشک) می باشد.
سوزاندن لجن شامل تبدیل مواد آلی به مواد اکسید شده یعنی دی اکسیدکربن ، خاکستر و آب می باشد. سوزاندن لجن عمدتا در تصفیه خانه های با ظرفیت متوسط به بالا که از انتخابهای محدودی جهت دفع لجن برخوردارند، انجام می شود. لجن قبل از سوزانده شدن معمولا نیازی به انجام عملیات تثبیت لجن ندارد
روشهای جدید در تصفیه فاضلاب ( SBR, UASB,….. ) :
واحد SBR
واحد SBR از یک راکتور پر و خالی شونده تشکیل شده که در آن اختلاط کامل صورت می گیرد و علاوه بر آن هوادهی و ته نشینی که بعد از مرحله واکنش می باشد،در یک تانک انجام می شود. در تمام سیستمهای SBR عمل تصفیه در قالب 5 مرحله ای که در ادامه می آید، بصورت متوالی انجام می شود.
1- پرشدن،
2- واکنش(هوادهی)
3- ته نشینی،
4- تخلیه ،
5- آزاد.
در طی مرحله پرشدن، فاضلاب به سیستم وارد می شود. در طی فرایند پر شدن سطح مایع موجود در راکتور از 75درصد در انتهای مرحله آزاد به 100درصد می رسد. در خلال پرشدن، محتویات راکتور در حال مخلوط شدن و یا مخلوط و هوادهی شدن توامان هستند تا به واکنشهای بیولوژیکی در حال انجام در داخل راکتور سرعت ببخشند.
در طی فرایند واکنش، واکنشهای آلی تحت شرایط کنترل شده محیطی بر روی مواد آلی موجود در فاضلاب انجام می شود.
در طی فرایند ته نشینی، مواد جامد تحت شرایط سکون شروع به ته نشینی می کنند و نتیجه آن پساب تصفیه شده ایست که آماده تخلیه از سیستم SBR است.
پساب تصفیه شده در طی مرحله تخلیه از سیستم خارج می شود. برای تخلیه پساب تصفیه شده از مکانیزمهای متعددی از جمله دریچه های سرریز می توان استفاده نمود.
مرحله آزاد در یک سیستم SBR که از چند تانک استفاده می کند، زمان لازم را برای پرشدن یک تانک قبل از اینکه مرحله بعدی (واکنش) شروع شود، فراهم می سازد. به دلیل اینکه این مرحله چندان ضروری نیست، گاهی از سیستم SBR حذف می شود.
در مورد فاضلابهای با جریان دائمی، حداقل به 2 تانک نیاز است تا زمانی که یک تانک در حال پرشدن است، تانک دیگر در حال انجام مرحله تصفیه باشد.
2-6- واحد UASB
یکی از پیشرفت های قابل توجه در تکنولوژی مربوط به سیستمهای تصفیه بی هوازی راکتور UASB می باشد که در اواخر دهه 70 میلادی در هلند شکل گرفت. در این فرایند، فاضلاب از انتهای راکتور UASB وارد آن شده و از میان واحد روکش لجن به سمت بالا جریان پیدا می کند. اجزای اصلی راکتور UASB سیستم توزیع فاضلاب ورودی، جداکننده فازگاز از جامد و طرح خروج پساب تصفیه شده می باشد.
ویژگی اصلی سیستمهای UASB که به آن این امکان را می دهد تا در مقایسه با سایر فرایندهای بی هوازی از فاضلاب با بار COD بسیاربالاتری استفاده کند، تولید لجن به صورت گرانوله می باشد. تولید لجن بصورت دانه دانه در سیستمهای UASB به چندماه زمان احتیاج دارد که این زمان را با برخی افزودنی ها به آن، می توان کاهش داد.
تعاریف:
pH :
میزان غلظت یونهای هیدروژن است که پارامتر کیفی مهمی درمورد آبهای طبیعی و همین طور فاضلاب بشمار می رود. محدوده مناسب این پارامتر برای وجود حیات بیولوژیکی، بازه کوچک 6 تا 9 می باشد. به همین دلیل تصفیه فاضلاب با تمرکز بیش حد یون هیدروژن به روشهای بیولوژیکی دشوار می باشد و اگر میزان آن کاهش نیابد، پساب تخلیه شده به محیط ممکن است pH آبهای طبیعی را نیز تغییر دهد. محدوده مناسب pH پساب تخلیه شونده به محیط بین 6.5 تا 8.5 می باشد.
BOD (Biochemical oxygen demand) :
میزان اکسیژن مورد نیاز جهت اکسید کردن مواد آلی قابل تجزیه در حجم معینی از فاضلاب، به روش هوازی.
(Chemical Oxygen Demand) COD :
مقدار اکسیژن لازم جهت اکسیدکردن مواد آلی موجود در حجم معینی از فاضلاب که می تواند به صورت شیمیایی با استفاده از دی کرومات محلول در اسید اکسید شود.
(Total Organic carbon) TOC :
تمام مقدار کربن آلی موجود در یک نمونه فاضلاب .
(Total Solids ) TS :
تمام ذرات جامد موجود در فاضلاب از ذرات درشت تا ذرات ریز کلوییدی.
TSS (Total Suspended Solids) :
بخشی از میزان TS که در فاضلاب بصورت محلول است.
TDS (Total Dissolved Solids)
مواد جامدی که متشکل از ذرات کلوییدی و مواد محلول در فاضلاب بوده و از میان صافی عبور می کنند.
TVS
مواد جامدی که در طی سوزاندن TS فاضلاب بخار شده و از بین می روند.
VSS
مواد جامدی که در طی سوزاندن TSS فاضلاب بخار شده و از بین می روند.
تصفیه خانه های فاضلاب در ایران
گسترش شهرها همراه با ارتقای سطح آگاهی عمومی ، علاوه بر افزایش میزان استحصال آب از منابع سطحی و زیرزمینی ، افزایش آلودگی و تنوع آلاینده های منابع آب را نیز در پی داشته است . برداشت و تصفیه ی آب از منابع سطحی و زیرزمینی و نیز تصفیه فاضلاب تولید شده در سفره های زیرزمینی ، ضمن آلودگی آبخوان ها ، در چرخه ی طبیعی آب نیز اختلال ایجاد خواهد کرد . از سوی دیگر به دلیل امکان گسترش بیماری های متعدد ناشی از آلودگی آب به فاضلاب ، ایجاب می کند تا به منظور حفظ سلامت جوامع و پیشگیری از بروز اختلال در چرخه ی آب ، فاضلاب ها به نحو مناسب جمع آوری ، تصفیه و به چرخه ی طبیعی آب بازگردانده شود .
تأثیرات نامطلوب زیست محیطی ناشی از دفع نادرست فاضلاب شهری و صنعتی در حدی است که امروزه اجرای طرح های فاضلاب در مناطق شهری و روستایی کشور امری ضروری و بنیادی تلقی می گردد . مهمترین اهداف از احداث سامانه های تصفیه ی فاضلاب شامل حفظ بهداشت همگانی ، حفاظت محیط زیست و جلوگیری از آلودگی منابع آب و استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی و صنعت می باشد .
اولین تصفیه خانه ی فاضلاب شهری ایران در سال 1340 با ظرفیت 350 متر مکعب در روز در منطقه ی صاحبقرانیه تهران به بهره برداری رسید . قبل از انقلاب تنها 4 تصفیه خانه عمده فاضلاب در کل کشور در مدار بهره برداری بود . این تصفیه خانه ها در شهرهای تهران (صاحبقرانیه و شوش با فرآیند لجن فعال) و اصفهان (فاز یک جنوب با فرآیند صافیچکنده و فولاد شهر با فرآیند برکه تثبیت) و عمدتا در مناطق سنگی و یا مناطقی که روش های سنتی دفع فاضلاب کارایی نداشتند اجرا شده بود .
در فاصله ی سال های 57 تا 69 به تدریج تصفیه خانه های شاهین شهر و فاز 2 و 3 جنوب در اصفهان با فرآیند لجن فعال ، تصفیه خانه ی سرکان با فرآیند لجن فعال در همدان ، تصفیه خانه های هویزه شمالی و هویزه جنوبی با فرآیند برکه تثبیت در خوزستان ، تصفیه خانه انارک با روش برکه تثبیت در اصفهان ، تصفیه خانه قیطریه در تهران با فرآیند لجن فعال ، تصفیه خانه بهبهان با فرآیند صافی چکنده در خوزستان ، تصفیه خانه شمال فاز 1 و 2 با فرآیند لجن فعال در اصفهان ، تصفیه خانه های اکباتان و زرگنده در تهران با روش لجن فعال اجرا و به بهره برداری رسید . به طوریکه تا قبل از تشکیل شرکت های آب و فاضلاب 15 تصفیه خانه در شهرهای کشور در مدار بوده است .
پس از تصویب قانون تشکیل شرکت های آب و فاضلاب در دی ماه سال 1369 ، در کنار توسعه ، تجهیز و بازسازی تأسیسات آبرسانی شهری ، اجرای تصفیه خانه های فاضلاب شهری نیز در سرلوحه ی برنامه ی کاری معاونت آب و فاضلاب شهری وزارت نیرو قرار گرفت . به طوری که پس از قریب به 14 سال از آغاز به کار این شرکت ها تعداد تصفیه خانه های فاضلاب به 73 واحد در پایان سال 83 رسیده است .
در آذربایجان شرقی تصفیه خانه های تبریز و مراغه با روش لجن فعال ؛ در آذربایجان غربی تصفیه خانه ی خوی با فرآیند لاگون هوادهی ؛ در اصفهان تصفیه خانه ی صفائیه با روش لجن فعال – تصفیه خانه های مبارکه ، زرین شهر ، سپاهان شهر و سمیرم با روش لاگون هوادهی – تصفیه خانه های کوهپایه ، ورزنه ، شهرضا ، قهدریجان ، نایین ، با فرآیند برکه تثبیت – تصفیه خانه ی بهارستان با روش سپتیک و برکه ؛ در تهران تصفیه خانه های دولت آباد ، شهید محلاتی و شهرک قدس با فرآیند لجن فعال – تصفیه خانه اضطراری جنوب با روش لاگون هوادهی ؛ در چهارمحال بختیاری تصفیه خانه های شهرکرد و بروجن با روش لجن فعال - تصفیه خانه های سامان و جونقان با فرآیند لاگون هوادهی ؛ در بوشهر تصفیه خانه های بوشهر و دیلم با روش برکه تثبیت ؛ در خوزستان تصفیه خانه ی اهواز با فرآیند لجن فعال - تصفیه خانه ی سوسنگرد با روش برکه تثبیت ؛ در سمنان تصفیه خانه ی مهدی شهر با روش برکه تثبیت ؛ در سیستان و بلوچستان تصفیه خانه ی زابل با روش برکه تثبیت – تصفیه خانه ی جام جم با روش لجن فعال ؛ در فارس تصفیه خانه ی شیراز با فرآیند لجن فعال – تصفیه خانه ی مرودشت با روش لاگون هوادهی ؛ در قم تصفیه خانه ی قم با روش لاگون هوادهی ؛ در کرمانشاه تصفیه خانه های کرمانشاه ، بیستون و پاوه با روش لجن فعال – تصفیه خانه های گیلان غرب و اسلام آباد با روش برکه تثبیت ؛ در کردستان تصفیه خانه ی قروه با فرآیند برکه تثبیت ؛ در گلستان تصفیه خانه بندر گز با روش لاگون هوادهی ؛ در گیلان تصفیه خانه منجیل با روش لجن فعال ؛ در لرستان تصفیه خانه ی خرم آباد با روش لجن فعال ؛ در مازندران تصفیه خانه ی شهرک نساجی قائم شهر با فرآیند لجن فعال ؛ در مرکزی تصفیه خانه های رسول آباد ، اراک و دلیجان با روش برکه تثبیت – تصفیه خانه ی تفرش با روش لجن فعال ؛ در خراسان تصفیه خانه ی پرکند آباد با روش لاگون هوادهی – تصفیه خانه های اولنگ ، اسفراین و سبزوار با فرآیند برکه تثبیت – تصفیه خانه ی بجنورد با روش لجن فعال تا پایان سال 83 در دست بهره برداری بوده است . تا امسال نیز تصفیه خانه هایی در چندین شهر به بهره برداری رسیده و تعدادی نیز در حال ساخت است .
برگرفته از شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور
خانه هایی در دل طبیعت زیبا
من به اندازه یک مجلس ختم، دوستانی دارم.....!
داروخانه پروردگار
راز موفقیت
راز موفقیت
در قلب هر پیشرفت و موفقیت دشواری از رسیدن به خط پایان در مسابقه ماراتن تا دستیابی به بالاترین رده شغلی تا رسیدن به تناسباندام و حفظ آن یک فرایند مغزی دخیل است که به آن میگویند؛ شهامت. ما در اینجا با بررسی تحقیقات مختلف و درج نظر متخصصان به شما میگوییم که چطور توانایی خود را برای موفقشدن افزایش داده و به هر آنچه در زندگی آرزو دارید، دست یابید.
یک داستان واقعی
میشا بردن ۳۰ ساله، وقتی یک دختر دبیرستانی بود، شناگر خیلی سریعی نبود. هماهنگی دست و پایش هم موقع شناکردن خیلیخوب نبود اما او همیشه دلش میخواست یک شناگر حرفهای شود. او بهدلایلی ۲ سال تحصیل در دانشگاه را کنار گذاشت. در همین مدت از لحاظ فیزیکی نیز تناسباندام خود را از دست داده بود. در حال تمرکز تحقیقات روی چیزی است که قبلا به آن توجه زیادی نمیشد. در حال حاضر مشخص شده که توان ذهنی تاثیری بسیار مهم روی موفقیت دارد. شهامت آن چیزی است که باعث میشود خانمی بعد از به دنیا آوردن ۴ بچه بتواند کمربند مشکی تکواندو بگیرد یا اینکه آقایی ۵۰ ساله با ۴۰ کیلوگرم اضافه وزن بتواند بعد از ۱۵ ماه وزن اضافی را کم کرده و ۲ماه بعد در مسابقات همگانی دوی ماراتن از خط پایان عبور کند البته این به معنی نیست که افراد باهوش لزوما ورزشکاران بهتر و مستعدتری هستند. این افراد توانایی بهتری برای حرکت در این زمینه داشته و میتوانند برای رسیدن به اهداف بلندمدت، انگیزه بیشتری داشته باشند.
باوم میگوید: «میشا بردن نمونه زنده این است که اتفاقات بزرگ زمانی برای شما رخ میدهد که رویاهای بزرگ داشته باشید و آنها را دنبال کنید. آتشی درون میشا روشن بود که باعث میشد او بهترین عملکرد را داشته باشد. او هر روز با همین شرایط زندگی میکرد. به این میگویند شهامت. وقتی شرایط ناگواری پیش بیاید توانایی قهرمانی از بین میرود ولی شهامت خیر.»
هوش کافی نیست
تا همین اواخر موفقیت برمبنای هوش بالا و استعداد ذاتی سنجیده میشد. فرمول آن هم وجود دارد و از قرن ۹۱ میلادی به بعد میتوان QI را سنجید و به آن نمره داد. بر این مبنا اینشتین و موتزارت ۲ نابغه بیبدیل هستند اما بودهاند افرادی که با همین ضریب هوشی هرگز نتوانستند موفقیت خاصی بهدست آورند. تحقیقات پردامنه پروفسور دکتر لوییس ترمن روی کودکان با ضریب هوشی بالاتر از حد عادی و بعد بررسی آنها در سنین بزرگسالی نشان داد، تنها تفاوت بین موفقترین و ناکامترین آنها در دستیابی به موفقیت پشتکار و استقامت در رسیدن به هدف بوده است. همچنان تحقیقات علمی نشان میدهد هوش به تنهایی برای رسیدن به موفقیت کافی نیست.
در سال ۲۰۰۲ دکتر آنجلا داکورث، استاد دانشگاه پنسیلوانیا و همکارانش با افراد موفق در زمینههای گوناگون مصاحبه کرده و دریافتند همه آنها در یک ویژگی مشترک هستند: شهامت. تعریفش میشود: «پشتکار پایدار و شور و شوق برای رسیدن به اهداف بلندمدت.» همین شهامت است که باعث میشود در یک کمپ تمرینی وقتی همه روی زمین ولو شدهاند یک نفر با جدیت کماکان شنا میرود. دکتر داکورث میگوید: «شهامت مستلزم کار جدی و مواجهه با چالشهای گوناگون و حفظ این روند بهرغم شکست، بدبیاری و نرسیدن بهموقع به نتیجه است.» درحالیکه برخی از مردم وقتی با روزمرگی یا ناامیدی مواجه میشوند، تسلیم میشوند اما افراد با شهامت همچنان به حرکت ادامه میدهند.
در مقالهای که در سال ۷۰۰۲ در ژورنال شخصیت و روانشناسی اجتماعی به چاپ رسید، داکورث یافتههای خود در زمینه ارزیابی مقدار شهامت و استقامت افراد مختلف را ارائه کرد. او ۹۳۱ دانشجوی دانشگاه پنسیلوانیا را براساس میزان شهامت آنها ردهبندی کرد و متوجه شد افرادی که در رده بالایی در این فهرست قرار گرفتند درنهایت موفق شدند بورسهای تحصیلی بهتر و موقعیت شغلی بالاتری بهدست آورند. در مطالعه دیگری همین نتیجه درباره دانشآموزان دبیرستانی بهدست آمد. نتیجه اینکه شهامت برای دستیابی به موفقیت مولفهای ضروری است.
شهامت اکتسابی
درحالیکه تحقیق در زمینه تاثیر شهامت در موفقیت هنوز ابتدای راه است، میتوان با قاطعیت گفت شهامت در موفقیت ما در تمام جنبههای زندگی اثرگذار است. مثلا در تحقیق دیگری دکتر داکورث متوجه شد، افرادی که ازدواج میکنند، نسبت به افرادی که ازدواج نمیکنند شهامت بیشتری دارند و احتمال موفقیت آنها در زندگی بیشتر است. داستان این است که ازدواج برخلاف مثلا شرکت در مسابقه دو ماراتن، جنبههای بسیار زیادتری دارد و مقابله با تلخکامی و فراز و نشیب آن اراده و شهامت بالایی را میطلبد. برخی از ما شهامت و پایمردی را به ارث بردهایم اما دیگران باید آن را در خود ایجاد کنند. دکتر داکورث میگوید: «بهنظر میرسد شهامت در برخی از افراد ذاتی و نهادینه است اما خوشبختانه میتوان آن را هم ایجاد کرد.» بنابراین اگر شما ذاتا آدم تنبلی هستید، برای اینکه آدم باشهامت و فعالی باشید هنوز دیر نشده است. دکتر دین کیث، استاد روانشناسی دانشگاه کالیفرنیا میگوید: «ابتدا باید یک هدف بلندمدت برای خودتان تعریف کنید که میدانید برای رسیدن به آن حاضر هستید سخت کار کنید حتی اگر به قیمت جنگیدن برای غلبه بر موانع باشد. هدفتان باید خاص باشد. مثلا اینکه من میخواهم امسال یک کتاب بنویسم نه اینکه هدفم صرفا نوشتن باشد. بعد معلوم کنید که دقیقا چطور میخواهید به این هدف برسید. رسیدن به هدف بهواسطه تمرین و تلاش بهدست میآید.»
تصویرسازی موفقیت
تصویرسازی موفقیت، راه بسیار رایجی برای تقویت اراده، شور و شوق است. مثلا تصور خودتان درحالیکه مدرک فارغالتحصیلی خود را دریافت کردهاید یا در دفتر کار خصوصی خودتان نشستهاید یا از خط پایان عبور کردهاید، هدف نهایی را برای شما واقعیتر، قابل دسترستر و زیباتر میسازد و کمک میکند تا اراده شما برای ادامهدادن و کنارنکشیدن تقویت شود. البته اگر هدف قهرمانی یا موفقیت ورزشی باشد، تحمل فشارهای فیزیکی میتواند هر کسی را از ادامه مسیر منصرف کند. باوم پیشنهاد میکند دائم با خودتان تکرار کنید، درد موقتی است اما موفقیت دائمی. او میگوید: «درد فقط یک حس است مثل گرما یا سرما. هرچه بیشتر خود را تحت فشار بگذارید، بیشتر میتوانید آن را تحمل کنید. همیشه بهخودم میگویم پاهای من مثل پیستون است و ریههایم مثل دمنده کوره آهنگری؛ این جمله به من امکان تمرکز روی مکانیک حرکت را میدهد و حواسم را از درد پرت میکند.»
شور زندگی
دکتر دین کیث میگوید: «شما برای اینکه صبح زود از خواب بیدار شده و سرکار بروید، نیاز به شور و شوق دارید که خود عامل مهم برای رسیدن به هدف محسوب میشود. یعنی شما کاری را انجام میدهید که میدانید بهرغم سختبودن شما را به هدف میرساند. به همین دلیل است که برخی از افراد میتوانند بعد از زمینخوردن دوباره از جای خود بلند شوند. این میل برای تداوم در حرکت بهسوی هدف ضروری است.» اینکه شما بخواهید در مسابقات ۳گانه برنده شوید یا اینکه بتوانید در عرض ۶ ماه یک زبان خارجی یاد بگیرید یا هر هدف دیگری، باید واقعا به هدف خود اهمیت دهید تا بتوانید شهامت واقعی را درون خود ایجاد کنید. وقتی درحال دویدن در مسابقه ماراتون هستید و دیگر نمیتوانید حتی یک قدم بردارید، چیزی که شما را به پیش میبرد دیگر نیروی عضلانی نیست بلکه فقط و فقط اراده و شور رسیدن به خط پایان است که اندامهای شما را وادار به حرکت میکند. در واقع تصور رسیدن به هدف نهایی همان حس موفقیت را در شما ایجاد میکند.
کمالگرایی
برای اینکه بتوانید از ابتدا محکم حرکت کنید، باید کمالگرا باشید. میشا بردن هر روز بهخودش میگفت این مسابقه را میبرم. دکتر داکورث میگوید: «شما برای اینکه شهامت داشته باشید، باید کمالگرا باشید. باید باور کنید هر چقدر به شما فشار بیاید، هر چقدر در شرایط دشوار قرار بگیرید و هر چقدر که مجبور باشید در شرایط ناخوشایند فعالیت کنید، میتوانید برنده شوید.» در واقع دکتر داکورث متوجه شد، افراد کمالگرا شهامت بیشتری دارند. او میگوید: «شهامت یعنی؛ رها نکردن هدف و بسیاری از مردم در بسیاری مواقع درست و حسابی به هدف خود نمیچسبند چون توضیحاتی بدبینانهای برای اتفاقات منفی دارند.» به عبارت دیگر یک فرد کمالگرا اگر در باشگاه نتواند برنامه تمرینیاش را بهطور کامل اجرا کند میگوید: «چون شب خوب نخوابیدم الان نمیتوانم درست ورزش کنم. فردا حتما بهتر خواهد شد.» ولی یک فرد بدبین میگوید: «حالم از این وضعیت بهم میخورد، دیگر نمیتوانم ادامه بدهم. دیگر نمیخواهم ریخت باشگاه را ببینم.» دکتر دین کیث میگوید: «میتوانید خود را طوری تعلیم دهید که اتفاقها را بهصورتی مثبتتر ببینید. این چالشی در باورهای شماست. بهجای اینکه فکر کنید همیشه همهچیز خراب میشود، یاد زمانی بیفتید که کارها خوب پیش رفت و فکر کنید شما چهکار کردید که این اتفاق افتاد.» ثبت موفقیتها بهصورت منظم به شما کمک میکند تا مثبت فکر کنید. داکورث میگوید: «وقتی پسرفت میکنید، آنوقت میتوانید با رجوع به همین اطلاعات بهخودتان یادآوری کنید که توانایی پشتسر گذاشتن این مرحله سخت را دارید.» این کار شما را از زیر سوال بردن هدفتان منع میکند. داکورث میگوید: «اگر من زمانی که مقالههایم رد میشد مینشستم و فکر میکردم، آیا اصلا من باید استاد دانشگاه بشوم؟ احساسات من هدف مرا زیر سوال میبردند.» البته منظور این نیست که نباید هدف خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهید بلکه بررسی هدف با این مبنا که آیا بهتر است آن را کنار بگذارم؟ نباید در دستور کارتان باشد. یک راهحل خوب میتواند این باشد: هر ۳ ماه یکبار در یک روز خاص ۱۰ دقیقه بنشینید و مسیری را که در ۳ ماه گذشته طی کردهاید، نقد کنید اما یادتان باشد روزهای دیگر نباید خودتان را مورد سوال قرار دهید.
رادیوتراپی چیست و انواع آن کدامند ؟
رادیوتراپی چیست و انواع آن کدامند ؟
پرسش های رایج دربارۀ رادیوتراپی:
رادیوتراپی (پرتودرمانی) چیست؟
رادیوتراپی (پرتودرمانی)، نوعی درمان برای سرطان است که طی آن از پرتوی پرانرژی و یونیزان با دوز بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی و جلوگیری از گسترش آن ها استفاده می شود. در دوزهای پایین، از پرتو برای تصویر برداری از داخل بدن (مانند عکس از فک و دندان ها یا استخوان های شکسته) استفاده می شود. پرتوی که برای درمان استفاده می شود به همان صورت است، فقط دوز و انرژی بالاتری دارد.
رادیوتراپی چگونه انجام می شود؟
رادیوتراپی می تواند به صورت خارجی (وقتی دستگاهی خارج از بدن، پرتو را به سلول های سرطانی می تاباند) یا داخلی (وقتی منبع پرتو داخل بدن یا در مجاورت سلول های سرطانی قرار می گیرد) باشد. گاهی بعضی از بیماران هر دو نوع پرتودرمانی را دریافت می کنند.
چه کسانی تحت پرتودرمانی قرار می گیرند؟
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان به رادیوتراپی نیاز پیدا خواهند کرد. در واقع، بیش از نصفی (حدود60%) از افراد مبتلا به سرطان تحت درمان رادیوتراپی قرار می گیرند. گاهی رادیوتراپی تنها روش درمانی است که بیماران به آن نیاز دارند.
پرتودرمانی چه اثری روی سلول های سرطانی می گذارد؟
وقتی پرتو در دوزهای بالا داده می شود، رشد سلول های سرطانی را متوقف می کند یا آن ها را از بین می برد. رادیوتراپی به منظور یکی از اهداف زیر انجام می شود:
· درمان سرطان: پرتودرمانی می تواند به منظور معالجه، توقف یا کاهش رشد سلول های سرطانی استفاده شود.
· کاهش علائم : وقتی معالجه بیماری امکان پذیر نیست، می توان از رادیوتراپی برای کوچک کردن تومور و کاهش فشار آن استفاده کرد. رادیوتراپی در این موارد از رادیوتراپی برای برطرف کردن مشکلاتی مانند درد یا جلوگیری از کوری یا از بین رفتن فعالیت روده ها و مثانه استفاده می شود.
چه مدت طول می کشد تا رادیوتراپی اثر کند؟
پرتو به محض تابش سلول های سرطانی را از بین نمی برد. سلول ها بعد از گذشتن چند روز تا چند هفته از درمان شروع به مردن می کنند. بعداز آن سیر مردن سلول های سرطانی چند هفته تا چند ماه بعد از اتمام رادیوتراپی هم چنان ادامه دارد.
رادیوتراپی چه اثری بر سلول های سالم دارد؟
پرتو نه تنها سلول های سرطانی را از بین می برد یا رشد آنها را کند می کند بلکه بر سلول های سالم هم تأثیر می گذارد. تقریباً سلول های سالم بعد از اتمام درمان بازسازی می شوند. ولی گاهی افراد دچار عوارضی می شود که حاد است یا با گذر زمان بهبود نمی یابد. پزشکان سعی می کنند سلول های سالم را در حین درمان با روش های زیر حفظ کنند :
· استفاده از کمترین دوز ممکن : دوز رادیوتراپی به گونه ای تنظیم می شود که آن قدر بالا باشد که سلول های سرطانی را از بین ببرد و آن قدر کم باشد تا آسیب به سلول های سالم به حداقل برسد.
· تقسیم بندی درمان در طول زمان : بیمار برای چند هفته روزی یکبار یا دو بار در روز با دوز کمتر رادیوتراپی می شود. تقسیم بندی دوز رادیوتراپی به سلول های سالم اجازه می دهد در حالی که سلول های سرطانی از بین می روند، خود را بازسازی کنند.
· تاباندن پرتو بر یک ناحیۀ خاص در بدن : تکنیک های جدید مانند IMRT و رادیوتراپی کانفورمال سه بُعدی به پزشک اجازه می دهد تا بتواند دوز بیشتری را به تومور بتاباند در حالی که تابش پرتو به بافت های سالم اطراف کاهش می یابد.
· استفاده از داروها: بعضی از داروها به حفاظت از بعضی از نقاط بدن مانند غدد بزاقی کمک می کنند.
آیا رادیوتراپی درد دارد؟
خیر، رادیوتراپی هنگام تابش دردی ندارد. ولی عوارض جانبی که ممکن است در نتیجۀ رادیوتراپی ایجاد شود می تواندباعث درد یا ناراحتی شود.
آیا رادیوتراپی با سایر انواع درمان سرطان استفاده می شود؟
بله، معمولاً رادیوتراپی با سایر درمان های سرطان هم استفاده می شود. مانند :
· رادیوتراپی و جراحی : رادیوتراپی می تواند قبل، حین یا بعد از جراحی استفاده شود. پزشک ممکن است از رادیوتراپی قبل از جراحی برای کوچک کردن سایز تومور، یا از رادیوتراپی بعد از جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده استفاده کند. گاهی رادیوتراپی در حین جراحی به صورت مستقیم وقتی ناحیۀ مورد نظر باز است به آنجا داده می شود. به این روش رادیوتراپیِ حین جراحی (Intraoperative Radiation) گفته می شود.
· رادیوتراپی و شیمی درمانی : رادیوتراپی می تواند قبل، حین و بعد از شیمی درمانی داده شود. قبل یا حین شیمی درمانی، رادیوتراپی می تواند تومور را کوچک کند و تأثیر شیمی درمانی را بیشتر کند. گاهی شیمی درمانی برای کمک به اثر گذاری بیشتر رادیوتراپی تجویز می شود. رادیوتراپی بعد از شیمی درمانی به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده انجام می شود.
چه کسانی در تیم رادیوتراپی هستند؟
افراد زیادی در رادیوتراپی بیمار و مراقبت های حین آن دخالت دارند. به این گروه تیم رادیوتراپی گفته می شود. آنها با یکدیگر همکاری می کنند تا بهترین و مناسب ترین درمان و مراقبت ها را برای بیمار فراهم بیاورند. این تیم شامل :
· Radiation Oncologist: این پزشک در استفاده از رادیوتراپی برای درمان سرطان تخصص دارد. او میزان دوز رادیوتراپی، و طراحی درمان را مشخص می کند، وضعیت بیمار را هنگام درمان پیگیری می کند و به کنترل عوارض جانبی یا جلوگیری از بروز آنها کمک می کند. او با سایر افراد تیم درمانی همکاری نزدیکی دارد. بعد از اتمام رادیوتراپی، اُنکولوژیست وضعیت بیمار را پیگیری می کند. در این پیگیری ها و ملاقات ها پزشک تأثیر رادیوتراپی و عوارض رادیوتراپی را ارزیابی می کند.
· Nurse Practitioner: این پرستار، با آموزش های بسیار پیشرفته ای است. او شرح حال بیمار را می گیرد، بیمار را معاینه فیزیکی می کند، دستور به انجام آزمایش می دهد، عوارض جانبی را کننترل می کند و از نزدیک پاسخ بیمار به درمان را بررسی می کند. بعد از درمان رادیوتراپی این پرستار ممکن است وضعیت بیمار را پیگیری کند و تأثیر درمان و عوارض را بررسی می کند.
· Radiation nurse : این پرستار مراقبت های لازم پرستاری را درحین رادیوتراپی برای بیمار فراهم می کند او با سایر افراد تیم درمانی همکاری می کند. او با بیمار در مورد رادیوتراپی صحبت و به او در کنترل و برخورد با عوارض جانبی کمک می کند.
· رادیوتراپیست : این شخص در همۀ جلسات رادیوتراپی با بیمار است. او وضعیت بدن بیمار را تنظیم می کند و دستگاه را برای درمان به راه می اندازد و از این که بیمار دوز تجویز شده را کاملاً دریافت می کند اطمینان حاصل می کند.
· سایر افراد : تیم درمانی می تواند شامل یک متخصص تغذیه، فیزیوتراپیست، مددکار اجتماعی و سایر افراد باشد.
· بیمار : بیمار هم جزئی از تیم رادیوتراپی است. نقش او این است که باید :
o در تمام جلسات رادیوتراپی به موقع حاضر شود.
o سؤالاتش را بپرسد و از نگرانی هایش صحبت کند.
o اگر دچار عارضه ای شد به یکی از اعضای تیم درمانی خود بگوید.
o اگر درد داشت به پزشک یا پرستار خود بگوید.
o به توصیه های پزشک یا پرستار در مورد مراقبت هایی که باید انجام دهد عمل کند، مانند:
§ مراقبت از پوست خود
§ نوشیدن مایعات
§ خوردن غذاهایی که توصیه می شود.
§ حفظ وزن
بیمار مهم ترین عضو تیم رادیوتراپی است.
بیمار باید در تمام جلسات رادیوتراپی به موقع حاضر شود.
آیا رادیوتراپی درمان هزینه بر و گرانی است ؟
بله، رادیوتراپی بسیار هزینه بر است. چون در آن از دستگاه های پیچیده استفاده می شود و افراد زیادی در تیم درمانی دخیل هستند. هزینۀ دقیق رادیوتراپی به هزینۀ تیم درمانی محل زندگی فرد، نوع رادیوتراپی که می گیرد و تعداد درمان هایی که نیاز دارد بستگی دارد.
بیمار بهتر است با بیمۀ خدمات درمانی در مورد این که کدام خدمات را تحت پوشش خود قرار می دهد صحبت کند. بیشتر بیمه ها هزینۀ رادیوتراپی اعضای خود را پرداخت می کنند. برای اطلاعات بیشتر بیمار باید دفتر خدماتی قسمتی که درمان می شود صحبت کند.
آیا باید در حین رادیوتراپی از رژیم غذایی خاصی پیروی کرد؟
بدن بیمار در حین رادیوتراپی انرژی زیادی برای بازسازی و بهبودی صرف می کند. خیلی مهم است که کالری و پروتئین کافی به بدن بیمار برسد تا وزنش در آن زمان حفظ شود. او باید از پزشک یا خود در مورد نیاز به پیروی از رژیم خاصی در حین رادیوتراپی سؤال کند. صحبت با یک متخصص تغذیه می تواند کمک کننده باشد.
برای اطلاعات بیشتر به قسمت " خوردنی ها و نوشیدنی های سرشار از کالری و پروتئین " مراجعه شود.
بیمار باید از پزشک، پرستار یا متخصص تغذیه در مورد نیاز به رژیم غذایی خاصی در حین رادیوتراپی سؤال کند.
آیا بیمار می تواند در حین رادیوتراپی سرکار برود؟
گروهی از افراد می توانند در حین رادیوتراپی تمام وقت کار کنند. سایر افراد ممکن است بتوانند پاره وقت کار کنند یا اصلاً نتوانند کار کنند. مقدار توانایی فرد برای کار کردن به وضعیت و احساس او بستگی دارد. بهتر است او از پزشک خود آن چه را که باید در انتظار باشد را بپرسد.
ممکن است فرد در هنگام شروع رادیوتراپی بتواند کار کند و وضعیت مطلوبی هم داشته باشد. ولی با گذر زمان نباید از احساس خستگی بیشتر، انرژی کمتر یا احساس ضعف متعجب شد. چند هفته تا چند ماه بعد از اتمام رادیوتراپی طول می کشد تا وضعیت بیمار بهتر شود. ممکن است در حین رادیوتراپی، بیمار به جایی برسد که احساس کند آن قدر مریض است که نمی تواند کار کند. به همین دلیل بهتر است با کارفرمای خود در مورد مرخصی استعلاجی صحبت کند و از این که در حین این که او مرخصی است بیمه، هزینۀ درمانی را می پردازد مطمئن شود.
بعد از اتمام رادیوتراپی چه اتفاقی می افتد؟
بعد از اتمام رادیوتراپی، فرد باید برای بقیۀ عمر تحت مراقبت و پیگیری قرار گیرد. پیگیری شامل چک آپ و بررسی هایی است که توسط Radiation oncologist انجام می شود. در این چک آپ ها پزشک، تأثیر رادیوتراپی، بروز مجدد علائم سرطان، عوارض دیررس سرطان را بررسی می کند و با بیمار در مورد درمان و مراقبت هایی که باید انجام شود صحبت می کند.
پزشک :
· بیمار را معاینه می کنند و وضعیت او را می سنجند : پزشک ممکن است برای درمان عوارضی که بیمار دچار شده است داروهایی تجویز کند یا راه های دیگری پیشنهاد کند.
· دستور به انجام آزمایش یا تست های تصویربرداری دهند: این ها می توانند شامل آزمایش خون، عکس ساده، سی تی اسکن، ام آر آی یا پِت اسکن PET scan باشند.
· در مورد درمان صحبت کنند: پزشک ممکن است توصیه کند که فرد درمان های بیشتری مانند رادیوتراپی بیشتر،شیمی درمانی یا هر دو را داشته باشد.
· به سؤال ها و نگرانی های بیمار پاسخ دهند: نوشتن تمام سؤال هایی که به ذهن بیمار می رسد و پرسیدن آنها از پزشک می تواند کمک کننده باشد. برای اطلاعات بیشتر به قسمت " سؤال هایی که بیمار باید از پزشک پرسید " مراجعه شود.
بعد از اتمام رادیوتراپی فرد باید به چه علائمی توجه کند ؟
بیمار به خاطر سرطان و درمان های آن دچار دردسر های زیادی شده است. به همین دلیل باید بیشتر مراقب بدن و وضعیت روزانۀ خود باشد. باید به تغییراتی که در بدنش رخ داده است توجه کند و اگر دچار یک یا چند علامت زیر شد به پزشک خود اطلاع دهد:
· دردی که برطرف نمی شود.
· توده، برآمدگی، ورم، راش های پوستی، کبودی یا خونریزی های جدید
· تغییر اشتها، حال تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست
· کاهش بی دلیل وزن
· تب، سرفه، یا گرفتگی صدا که بهبود نمی یابد.
· سایر علائمی که او را نگران کرده است.
رادیوتراپی (پرتودرمانی) خارجی:
رادیوتراپی خارجی چیست؟
در این درمان پرتو از دستگاهی به سمت ناحیۀ تومورال ساطع می شود. این دستگاه بزرگ است و کمی سروصدا ممکن است داشته باشد. دستگاه بدن بیمار را لمس نمی کند، ولی دور او می چرخد، و در همین حالت از جهت های مختلف به بدن بیمار پرتو می تاباند.
رادیوتراپی یک درمان موضعی است، به این معنا که پرتو فقط به قسمت خاصی از بدن می تابد. به عنوان مثال، اگر بیماری به سرطان ریه دچار باشد پرتو فقط به قفسۀ سینه تابانیده می شود نه قسمت دیگری از بدن.
هرچند وقت یکبار بیمار رادیوتراپی می شود؟
بیشتر افراد در هر روز از 5 روز در هفته از شنبه تا چهارشنبه درمان می شوند. درمان آنها بسته به نوع سرطان و هدف درمان از 10-2 هفته طول می کشد. به فاصلۀ زمانی بین اولین تا آخرین جلسۀ رادیوتراپی یک کورس درمان گفته می شود.
رادیوتراپی گاهی در اندازه (دوز) های پایین تر دو بار در روز داده می شود( درمان هایپرفرَکشن). پزشک ممکن است در صورت این که تشخیص دهد که این درمان اثر بخشی بیشتری دارد آن را تجویز کند. هر چند ممکن است عوارض زودرس بیشتری داشته باشد ولی عوارض دیررس کمتری دارد.
در کجا می توان تحت رادیوتراپی قرار گرفت؟
بیشتر اوقات درمان رادیوتراپی به صورت سرپایی است. یعنی بیمار در کلینلک یا مراکز رادیوتراپی درمان می شود و دیگر نیازی نیست که بستری شود و می تواند به خانه برود.
قبل از اولین جلسۀ رادیوتراپی چه اتفاقی می افتد؟
قبل از رادیوتراپی بیمار با پزشک خود ملاقات می کند. در این ویزیت/ها، معاینه می شود، از او یک شرح حال گرفته می شود و گاهی باید تصویر برداری هم انجام دهد. ممکن است پزشک در مورد رادیوتراپی، مزایا و عوارض جانبی و کارهایی که بیمار باید حین و بعد از درمان انجام دهد را به او توضیح دهند. سپس بیمار می تواند انتخاب کند که تحت درمان قرار بگیرند یا خیر.
اگر بیمار قبول کند که رادیوتراپی شود، باید قبل از رادیوتراپی برایش نقشۀ درمانی طراحی شود. دراین طراحی:
· یک اُنکولوژیست (سرطان شناس) و رادیوتراپیست ناحیه که باید درمان شود را مشخص می کنند ( فیلد درمانی). این ناحیه ای است که پرتودرمانی می شود. در این حالت از بیمار درخواست می شود که در حین عکس ساده یا سایر اسکن هایی که برای تعیین فیلد ممکن است انجام شود کاملاً بی حرکت باشد.
· بعد از آن، رادیوتراپیست برای مشخص کردن محل درمان، روی پوست علامت های کوچکی (تَتو یا جوهر) می گذارد. بیمار باید در طول رادیوتراپی این علامت ها را داشته باشد. رادیوتراپیست هر روز از آنها برای آن که از صحیح بودن وضعیت بدن بیمار اطمینان پیدا کند استفاده می کند. تتو ها به اندازۀ خال های بسیار کوچکی هستند و تا آخر عمر بیمار بر روی پوست باقی می مانند. علامت های جوهری با گذر زمان محو می شوند. بیمار باید مراقب باشد که آنها را برندارد و اگر کمرنگ یا محو شدند به رادیوتراپیست اطلاع دهد.
· ممکن است بیمار به قالب گیری از بدن احتیاج داشته باشد. این قالب پلاستیکی باعث می شود تا از حرکت بدن در حین درمان جلوگیری شود. هم چنین به تشخیص این که وضعیت بیمار به صورت همیشگی است کمک می کند.
· اگر سر بیمار باید رادیوتراپی شود، به ماسکی احتیاج پیدا خواهد کرد. ماسک دارای روزنه های زیادی است، و می توان نواحی چشم ها، بینی و دهان ماسک را برید. این ماسک به تختی که بیمار روی آن قرار دارد متصل می شود. ماسک از حرکت سر جلوگیری می کند و در نتیجه هر روز وضعیت سر بیمار یکسان است.
اگر علامت های جوهر روی بدن محو یا کمرنگ شوند، بیمار باید به رادیوتراپیست اطلاع دهد.
بیمار باید هنگام رادیوتراپی چه بپوشد؟
بیمار باید لباس هایی لطیف و نخی و راحت بپوشد. او باید لباس هایی بپوشد که به راحتی بتواند آنها را به راحتی از تن خارج کند، چون نباید روی فیلد هنگام درمان لباس یا پوششی قرار داشته باشد. بهتر است لباس های چسبان، یقه بسته یا کمربند در نزدیکی منطقۀ درمانی نداشته باشد. همچنین بیمار نباید رو یا نزدیک سطح درمانی زیورآلات، باند، پودر، لوسیون یا دئودورانتی قرار دهد، و نباید قبل از درمان از صابون و شوینده های معطر استفاده کند.
هنگام درمان چه اتفاقی می افتد؟
· از بیمار خواسته می شود که ناحیۀ درمان را برهنه کند یا گان بپوشد.
· از او خواسته می شود به محل درمان برود.
· بسته به ناحیۀ تومورال، ممکن است برای درمان روی صندلی بنشیند یا روی تخت بخوابد. رادیوتراپیست به کمک قالب بدن بیمار و/یا علامت های روی پوست وضعیت بدن او را تنظیم می کند.
· ممکن است بیمار نورهای رنگی روی بدن و علامت های روی آن ببیند. این نورها بی خطر هستند و به درمانگر کمک می کنند تا هر روز بتواند وضعیت بدن بیمار را تنظیم کند.
· در حین درمان بیمار باید کاملاً ثابت و بی حرکت باشد. می تواند مانند همیشه نفس بکشدو نیازی نیست که نفس خود را حبس کند.
رادیوتراپیست قبل از آن که درمان شروع شود اتاق را ترک می کند. او به اتاق کنترل می رود و بیمار را از طریق صفحۀ تلویزیونی تحت نظر قرار می دهد. به همین دلیل بیمار نباید احساس تنهایی کند. رادیوتراپیست می تواند صدای او را بشنود و با او از طریق بلندگوهای اتاق درمان گفتگو کند. اگر بیمار احساس ناراحتی یا بیماری کرد باید رادیوتراپیست را در جریان بگذارد. پرتو نه بویی دارد، نه شنیده می شود و نه دیده می شود.
درمان حدود 5-1دقیقه طول می کشد. اگر بیمار با IMRT درمان می شود، ممکن است درمانش بیشتر طول بکشد. درمان ممکن است در صورتی که نیاز به بازبینی وضعیت بدن بیمار باشد مدت بیشتری بیانجامد.
آیا رادیوتراپی بیمار را رادیواکتیو می کند؟
خیر، رادیوتراپی خارجی افراد را رادیواکتیو نمی کند. بیمار می تواند به راحتی در تماس با سایر افراد حتی کودکان و زنان باردار باشد و هیچ خطری وجود ندارد.
بیمار چگونه می تواند هنگام درمان آرامش پیدا کند؟
· در حین انتظار برای درمان، کاری انجام دهد یا کتابی بخواند.
· به موزیک یا کتاب های صوتی گوش دهد.
· هنگام درمان، نفس عمیق بکشد، از تخیل خود استفاده کند یا راه های دیگری برای آرام شدن پیدا کند.
رادیوتراپی داخلی:
رادیوتراپی داخلی چیست؟
رادیوتراپی نوعی درمان است که در آن منبع پرتو داخل بدن قرار می گیرد. یک نوع رادیوتراپی داخلی، بِراکی تراپی (Brachytherapy)نام دارد. در براکی تراپی، منبع پرتوی جامد است و به صورت دانه هایی، نوار یا کپسول می باشد که در بدن در ناحیۀ سرطانی یا اطراف آن قرار داده می شود. این روش باعث می شود که بتوان دوز بیشتری را به قسمت محدودتر و کوچک تری از بدن برساند. پرتورسانی داخلی می تواند به صورت مایع هم باشد. پرتورسانی مایع می تواند با نوشیدن آن، بلع یک قرص یا به صورت درون وریدی باشد. مایع پرتودار در جستجوی سلول های سرطانی در بدن به گردش در می آید، و آنها را از بین می برد.
براکی تراپی را می توان برای افراد مبتلا به سرطان های سر وگردن، پستان، رحم، سرویکس(گردن رحم)، پروستات، کیسه صفرا، مری، چشم و ریه استفاده کرد. معمولاً از نوع مایع پرتودرمانی داخلی برای افراد مبتلا به سرطان تیرویید و لنفوم غیر هوچکین استفاده می شود. همچنین ممکن است بیمار همراه با سایر درمان ها از جمله پرتودرمانی خارجی ، شیمی درمانی و جراحی، تحت درمان با رادیوتراپی داخلی هم قرار بگیرد.
قبل از اولین جلسۀ درمانی با رادیوتراپی داخلی چه اتفاقی می افتد؟
بیمار قبل از درمان با پزشک ملاقات می کند. در این ملاقات/ ها تحت معاینه و تصویربرداری قرار می گیرد و از وی یک شرح حال گرفته می شود. پزشک مناسب ترین روش در رادیوتراپی داخلی، عوارض و مزایا و مراقبت های لازم حین و بعد از درمان را برای او توضیح می دهد. بیمار می تواند انتخاب کند که تحت این درمان قرار بگیرد یا خیر.
براکی تراپی چگونه در محل مورد نظر قرار می گیرد؟
بیشتر براکی تراپی ها با استفاده از کاتتر (لولۀ باریک و منعطف) انجام می شود. گاهی، براکی تراپی با استفاده از یک وسیلۀ بزرگتر به نام اَپلیکاتور انجام می شود. پزشک کاتتر یا اپلیکاتور را در محلی که قرار است درمان شود قرار می دهد.
وقتی کاتتر یا اپلیکاتور در جای خود قرار داده می شود چه اتفاقی می افتد؟
بیمار زمانی که تحت درمان قرار می گیرد در بیمارستان یا کلینیک است. باید منتظر اتفاقات زیر باشد:
· به او داروی خواب آور داده می شود یا ناحیه ای که کاتتر قرار داده می شود بی حس می شود. این کار باعث کاهش درد می شود.
· پزشک کاتتر یا اپلیکاتور را درون بدن بیمار قرار می دهد.
· اگر بیمار به هوش باشد از او خواسته می شود تا زمانی که کاتتر یا اپلیکاتور در بدن قرار دارد بی حرکت دراز بکشد. اگر بیمار احساس ناراحتی کرد باید پزشک یا پرستار را در جریان قرار دهد تا او به بیمار دارویی برای کاهش و کنترل درد بدهد.
بیمار باید اگر درد داشت به پزشک یا پرستار خود بگوید.
بعد از قرار دادن کاتتر یا اپلیکاتور در بد ن چه اتفاقی می افتد؟
وقتی نقشه درمان بیمار طراحی شده باشد، منبع پرتوی داخل کاتتر یا اپلیکاتور قرار داده م شود منبع پرتو می تواند برای چند دقیقه، روزهای زیاد یا حتی تا آخر زندگی بیمار در بدن باشد. مدت زمانی که ناحیه مورد نظر باید پرتو دهی شود به نوع براکی تراپی ، نوع سرطان ، ناحیه ای که مبتلا به سرطان است، وضعیت کلی سلامتی بیمار و سایر درمان هایی که در گذشته بر روی بیمار انجام شده، بستگی دارد.
انواع براکی تراپی:
سه نوع براکی تراپی وجود دارد:
· کاشت هایی با درصد دوز پایین (LDR)، در این نوع براکی تراپی، باید مدت 7-1 روز در بدن تابش کند، در این مدت بیمار در بیمارستان است. وقتی درمان به اتمام برسد، پزشک منبع پرتو، کاتتر یا اپلیکاتور را از بدن خارج می کند.
· کاشت هایی با درصد دوز بالا(HDR) : در این نوع براکی تراپی، منبع پرتوی به مدت 20-10 دقیقه است و سپس خارج می شود. این درمان ممکن روزانه 2 بار در مدت 5-2 روز ، یا برای 5-2 هفته ، هفته ای یکبار انجام شود. برنامه درمان به نوع سرطان بستگی دارد. در طول درمان کاتتر یا اپلیکاتور ممکن است در بدن بماند یا قبل از شروع هر جلسه در بدن قرار داده شود. گاهی در این مدت بیمار در بیمارستان بستری است یا ممکن است روزانه برای درمان به بیمارستان مراجعه کند. مانند LDR، پزشک کاتتر یا اپلیکاتور را بعد از اتمام درمان بر می دارد.
· کاشت های ثابت: بعد از آنکه منبع پرتوی در محل مورد نظر گذاشته شد، کاتتر برداشته می شود. این کاشت ها همیشه در بدن باقی می ماندند و تابش ناشی از آن های روز به روز کاهش می یابد. ممکن است اوایل وقتی کاشت ها در بدن قرار داده می شوند، نیاز باشد که بیمار رابطه خود را با اطرافیان محدود کند. بیمار باید به شدت مراقب باشد که در کنار کودکان و خانم های باردار نباشد. هر چه زمان می گذرد میزان پرتو کاهش می یابد ولی همچنان کاشت ها در بدن قرار دارند.
وقتی تابش در محل مورد نظر قرار داده شود چه اتفاقی می افتد؟
· بدن وقتی منبع پرتوی در جای قرار داده می شود دریافت می کند. در براکی تراپی، مایعات بدن ( ادرار، عرق و بزاق) پرتوزا نیستند. در پرتودرمانی با رادیو داروها ، مایعات بدن تا مدتی رادیو اکتیو هستند.
· پزشک یا پرستار فاصله هایی که برای ایمنی سایر افراد با بیمار باید حفظ شود را به افراد توضیح می دهند.
· اگر پرتوی که با دوز بالا باشد، نکات ایمنی شامل :
o بیمار باید به تنهایی یک اتاق در بیمارستان باشد تا بقیه را از دریافت اشعه مصون نگه دارد.
o درمان های بیمار به سرعت انجام می شود و فاصله ی پرستار باید با او حفظ شود.
· ملاقات کنندگان هم باید نکاتی را رعایت کنند:
o وقتی تازه منبع پرتوی قرار داده شده است، اجازه ملاقات ندارند.
o برای ملاقات با بیمار از کارکنان بیمارستان اجازه بگیرند.
o ملاقات ها باید کوتاه باشد( کمتر از 30 دقیقه در هر روز). طول ملاقات به نوع پرتوی که بیمار می گیرد و ناحیه ای که تحت درمان است بستگی دارد.
o نزدیک در و راهرو بایستند تا اینکه وارد اتاق شوند.
o افراد زیر 18 سال و خانم های باردار نباید به ملاقات این افراد بروند.
ممکن است بیمار بعد از ترک بیمارستان هم نیاز باشد نکاتی مثل فاصله گرفتن از افراد و این که زمان زیادی را با افراد نگذرانند را رعایت کند. پزشک و پرستار در مورد نکات ایمنی لازم با بیمار صحبت می کنند.
بعد از بیرون کشیدن کاتتر در درمان LDR یا HDR چه اتفاقی می افتد؟
· گاهی قبل از خارج کردن کاتتر در بیمار مُسَکِن داده می شود.
· ممکن است ناحیه ای که در آن کاتتر یا اپلیکاتور قرار داشته است تا چند ماه کمی ملتهب باشد.
· بعد از برداشتن کاتتر یا اپلیکاتور، پرتوی دیگر در بدن وجود ندارد و بیمار بدون ایجاد خطر و در امنیت تکامل می تواند در کنار سایر افراد از جمله خانم های باردار و کودکان باشد.
· بیمار باید برای 2-1 هفته از انجام فعالیت هایی که انرژی زیادی نیاز دارند پرهیز کند. در این مورد باید با پزشک خود صحبت کند.
احساس افراد حین رادیو تراپی:
در بعضی مواقع هنگام رادیو تراپی بیمار ممکن است احساسات زیر را داشته باشد.:
- نگرانی - افسردگی - ترس - خشم - یأس و سرخوردگی - درمانده - تنهایی
- عادی است که بیمار از این قبیل احساسات داشته باشد. زندگی با سرطان و انجام درمان استرس زا است. هم چنین فرد ممکن است احساس خستگی هم بکند که خود باعث می شود تا به سختی با این احساسات کنار بیاید.
چگونه بیمار می تواند با احساساتش کنار بیاید؟
روش های زیادی برای این کار وجود دارد مانند:
- تمدد اعصاب و تفکر: بیمار می تواند خود را در محیطی دلخواه تصور کند، به آرامی نفس بکشد و در هر دم و بازدم تمرکز کند یا به یک موسیقی آرامش بخش گوش دهد، این کارها می تواند با آرامش بیشتر و استرس کمتر کمک کند.
- تمرین و فعالیت: افراد زیادی متوجه شدند که فعالیت های سبک ( مانند قدم زدن، دوچرخه سواری، یوگا یا ایروبیک در آب) باعث می شود که احساس بهتری داشته باشند. بیمار باید با پزشک یا پرستار خود در مورد فعالیت هایی که می تواند انجام دهد، صحبت کند.
- صحبت با سایر افراد: بهتر است بیمار در مورد احساسات و افکار خود با کسی که به او اعتماد دارد، صحبت کند. این فرد می تواند یک دوست، عضوی از خانواده، پرستار، مددکار اجتماعی یا روانشناس باشد. ممکن است صحبت با فرد دیگری که در حال درمان و رادیوتراپی است موثر باشد.
· پیوستن به یک گروه: در گروه های حامی بیماران سرطانی
افراد مبتلا به سرطان در کنار یکدیگر جمع می شوند، در این گروه ها، بیمار با افراد دیگری آشنا می شود که با مشکلاتی مشابه رو به رو هستند. در این ملاقات ها بیمار می تواند در مورد احساسات خود صحبت کند و به احساسات سایر افراد هم گوش کند. گاهی شخص از دیگران نوع برخورد و کنار آمدن با سرطان رادیوتراپی و عوارض آن را می آموزد. پزشک یا پرستار می تواند این گروه ها را به بیمار معرفی کند اگر کسی به هر دلیلی نمی توانست به صورت حضوری در این جمع ها شرکت کند، می توان به صورت اینترنتی هم با این گروه ها مکاتبه کند.
· صحبت با پزشک یا پرستار در مورد مسائلی که آزار دهنده یا نگران کننده هستند:
گاهی بهتر است بیمار با یک مشاور صحبت کند، یا گاهی پزشک داروهایی را برای بیمار تجویز می کند تا بهتر بتواند با احساسات خود برخورد کند.
عوارض جانبی رادیوتراپی:
عوارض جانبی مشکلاتی هستند که در نتیجه درمان می توانند ایجاد شوند. چون پرتوهای که در دوزهای بالا برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شوند به سلول های سالم هم صدمه می زنند ، عوارض جانبی رادیو تراپی ایجاد م شود. گروهی ممکن است دچار عوارض زیادی شوند در حالیکه بقیه شاید عوارض کمی داشته باشند. عوارض ممکن است وقتی که بیمار همزمان، قبل یا بعد از رادیوتراپی، شیمی درمانی بگیرد، ، بیشتر شود.
بیمار می تواند در مورد عوارض جانبی رادیوتراپی با پزشک خود صحبت کند، تیم درمان مراقب بیمار است تا در صورت بروز عوارض آن ها را کنترل کند.
عوارض جانبی متداول:
بسیاری از افرادی که رادیو تراپی می شوند، دچار تغییرات پوستی یا احساس خستگی می شوند. سایر عوارض به ناحیه ای که درمان می شود بستگی دارد.
تغییرات پوستی می تواند شامل خشکی، خارش، پوستریزی یا تاول شود، این تعییرات به این خاطر ایجاد می شوند که که رادیوتراپی به سلول های سالم پوست در ناحیه ای که تحت درمان است هم آسیب می سانند. بیمار باید بیشتر از سایر اوقات از پوستش مراقبت کند
خستگی معمولاً به صورت فرسودگی یا بی رمق بودن خود را نشان می دهد. راه های زیادی برای کنترل آن وجود دارد.
بسته به ناحیه ای که درمان می شود بیمار می تواند دچار عوارض زیر شود:
- اسهال
- ریزش مو در ناحیه درمانی
- ناراحتی و مشکلات دهانی
- تهوع و استفراغ
- تغییرات در مسائل جنسی
- تورم
- اختلال بلع
- تغییرات و اختلالات ادراری و مثانه ای
بیشتر این عوارض دو ماه بعد از اتمام رادیوتراپی از بین می روند.
ممکن است عوارض جانبی دیررس 6 ماه بعد از رادیوتراپی به وجود بیایند. این عوارض به خاطر ناحیه ای از بدن که درمان می شود و دوزی که دریافت می کند، متفاوتند. عوارض جانبی دیررس می تواند شامل عقیمی و نازایی ، ناراحتی مفاصل، اِدِم لنفی (تورم بافت ها) ، ناراحتی های درمانی و سرطان ثانویه باشد. افراد مختلف متفاوتند و عوارض در هر کسی به صورتی بروز می کند.
عوارض جانبی رادیوتراپی در یک نگاه:
نوع عوارض رادیوتراپی به قسمتی از بدن که درمان می شود بستگی دارد. جدول زیر مشخص کرده است که کدام عوارض در درمان کدام قسمت ها بیشتر است.
مغز | پستان | قفسه سینه | سر و گردن | ناحیه لگن | رکتوم (مقعد) | معده و شکم | |
اسهال | * | * | * | ||||
خستگی | * | * | * | * | * | * | * |
ریزش مو (درناحیه ای که تحت درمان است) | * | * | * | * | * | * | * |
تغییرات دهانی | * | ||||||
تهوع و استفراغ | * | * | * | ||||
تغییرات مسایل جنسی و بارداری | * | * | |||||
تغییرات پوستی | * | * | * | * | * | * | * |
تغییرات در ناحیه حلق | * | * | |||||
تغییرات ادراری و وضعیت مثانه | * | * | * | ||||
سایر عوارض | سر درد – تاری دید | التهاب-ورم | سرفه- نفس تنگی | گوش درد- تغییر در حس چشایی |
15 علامت سرطانی که مردان نادیده می گیرند
15 علامت سرطانی که مردان نادیده می گیرند
متخصصان می گویند که اگر افراد از علائم سرطانی آگاه باشند و آنها را به محض بروز به پزشک نشان دهند ، برایشان فایدۀ زیادی دارند، تا اینکه مدت ها از زمان ایجاد آن بگذرد. ولی وقتی به تنظیم برنامۀ زمانی برای ملاقات با پزشک می رسد، مردان بسیار بدنام هستند. در واقع ، بعضی از مردان فقط به خاطر مادر یا همسرشان به پزشک مراجعه می کنند.
رئیس انجمن سرطان امریکا ، دکتر لئونارد لیکتِنفِلد می گوید بیشتر مردان نیاز دارند تا توسط همسرشان مجبور شوند تا غربالگری های سرطان را انجام دهند. مراقبت های پیشگیرانۀ می تواند سرطان و سایر بیماری ها را در مراحل اول کشف کند. وقتی سرطان در مراحل اول کشف می شود گزینه های بیشتری برای درمان آن وجود دارد، که در این حالت شانس بیشتری برای علاج بیماری وجود دارد.
بعضی از علائم سرطان در مردان اختصاصی است. این علائم نقاط خاصی از بدن را در بر می گیرند و می توانند مستقیماً به امکان وجود سرطان اشاره کنند. سایر علائم مبهم هستند، به عنوان مثال ، درد می تواند در بسیاری از نقاط بدن به وجود بیاید و می تواند علامتی از سرطان باشد یا نباشد. ولی بدون مراجعه به پزشک نمی توان احتمال سرطان را رد کرد.
1. توده در پستان
بیشتر مردان ، هرگز احتمال ابتلا به سرطان پستان را در نظر نمی گیرند. هر چند این سرطان در مردان شایع نیست اما امکان دارد ایجاد شود. دکتر لیکتنفلد می گوید هر تودۀ جدیدی در ناحیۀ پستان و سینۀ یک مرد باید توسط یک پزشک بررسی شود.
علاوه بر این، انجمن سرطان آمریکا چند نشانه نگران کننده دیگر مربوط به پستان را معرفی کرده است که مردان و زنان باید به آنها توجه داشته باشند. این علائم عبارتند از:
• چروک و یا گودی پوست (پوست پستان)
• جمع شدن نوک پستان
• قرمزی و پوسته پوسته شدن نوک یا پوست پستان
• ترشحات نوک پستان
پزشک از کسی که به او مراجعه می کند شرح حال دقیقی می گیرد و معاینات کاملی انجام می دهد. بعد از آن بر اساس یافته ها، ممکن است انجام ماموگرافی ، بیوپسی (نمونه برداری) یا سایر آزمایش ها را تجویز کند.
2. درد
اغلب افراد با افزایش سنشان، از افزایش درد و ناراحتی شکایت دارند. ولی درد ، هر چقدر هم که مبهم باشد، می تواند یک علامت زودرس در بعضی از سرطان ها باشد. هرچند بیشتر دردها و ناراحتی ها به خاطر سرطان نیستند.
بنا بر گفتۀ جامعۀ سرطان امریکا، اگر فردی مدت طولانی دارای ناراحتی و درد خاصی بود باید حتماً به پزشک مراجعه کند. پزشک از فرد شرح حال دقیقی همراه با جزییات می گیرد و بعد از آن تصمیم می گیرد که آیا نیازی به آزمایش های بعدی می باشد یا خیر. اگر درد ناشی از سرطان نباشد، پزشک در مطب خود می تواند علت درد را بیابد و درمان های مناسب را تجویز کند.
3. تغییر در بیضه ها
سرطان بیضه معمولاً در مردان در سنین 20 تا 39 ساله رخ می دهد. انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند که مردان به عنوان بخشی از یک معاینه معمول مربوط به سرطان یک معاینه بیضه توسط یک پزشکداشته باشند. برخی از پزشکان نیز می گویند که فرد ماهانه خود را معاینه کند.
دکتر اوان وای.یو، استادیار پزشکی در دانشگاه واشنگتن و عضو معاون مرکز تحقیقات سرطان فرد هاچینسون در سیاتل است. یو می گوید که آگاه بودن از علائم ناراحتی های بیضه در معاینه های ماهانه بسیار مهم است. یو می گوید هر تغییری در اندازه بیضه ها، مانند رشد و یا انقباض آنها ، نگران کننده است.
علاوه بر این، هر گونه تورم، توده و یا احساس سنگینی در کیسه بیضه ها را نمی توان نادیده گرفت. برخی از سرطانهای بیضه بسیار سریع رخ می دهند. بنابراین تشخیص زودهنگام بسیار مهم وحیاتی است. دکتر یو می گوید اگر کسی یک توده سخت را در بیضه خود احساس کرد سریعاً به پزشک مراجعه کند.
پزشک باید یک معاینه بیضه و یک ارزیابی کلی از سلامت فرد انجام دهد. اگر مشکوک به سرطان باشد، ممکن است دستور به انجام آزمایش خون داده شود. همچنین ممکن است فرد به یک سونوگرافی از کیسه بیضه خود احتیاج پیدا کند، و پزشک ممکن است تصمیم به انجام یک بیوپسی بگیرد . در بیوپسی ممکن است نیاز به برداشتن کل بیضه باشد.
4. تغییر در گره های لنفاوی
دکتر هانا لیندن می گوید ، تورم در غدد لنفاوی زیر بغل یا گردن - یا هر جای دیگر- می تواند دلیلی برای نگرانی باشد. هانا لیندن انکولوژیست و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی دانشکده پزشکی واشنگتن است. او می گوید اگر گره لنفاوی به تدریج بزرگتر می شود، و بیشتر از یک ماه طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
پزشک بررسی های لازم را انجام می دهد و علت بزرگ شدن گره های لنفاوی، مانند عفونت را مشخص می کند. اگر بزرگ شدن گره های لنفاوی به خاطر عفونت نباشد، معمولاً پزشک توصیه می کند تا یک بیوپسی انجام شود.
5. تب
تب داشتن بدون دلیل می تواند وجود سرطان را اطلاع دهد. هر چند تب به عنوان علامتی از ذات الریه یا بیماری دیگری یا عفونتی که نیاز به درمان دارد باشد. بیشتر سرطان ها باعث افزایش دمای بعضی از نقاط بدن می شوند. معمولاً زمانی که سرطان از محل اولیۀ خود حرکت کرده است و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده است، تب ایجاد می شود. همچنین تب می تواند در نتیجۀ سرطان های خون مانند لنفوما یا لوکمی ایجاد شود.
بهتر است افزایش بی دلیل دمای بدن را نادیده نگرفت، باید به پزشک مراجعه کرد تا دلیل آن مشخص و درمانی مناسب دریافت شود.
6. کاهش بی دلیل وزن
کاهش بی دلیل وزن می تواند نگران کننده باشد، بیشتر افراد نمی توانند به راحتی وزن خود را کاهش دهند و وقتی فردی بیش از 10% از وزنش در مدتی 6-3 ماهه کاهش می یابد، بهتر است به پزشک مراجعه کند.
پزشک فرد را معاینه می کند، از او دربارۀ رژیم و فعالیتش و وجود علائم دیگر سؤال می کند. بر اساس آن اطلاعات و یافته ها پزشک تصمیم می گیرد که آیا به آزمایش های بیشتری نیاز است یا خیر.
7. درد های آزاردهندۀ شکمی و افسردگی
هر کسی که در ناحیۀ شکم خود احساس درد داشت و در عین حال احساس افسردگی هم می کرد باید مورد معاینه قرار بگیرد. متخصصان سرطان پانکراس و افسردگی را مرتبط به یکدیگر می دانند. سایر علائم سرطان پانکراس عبارتند از زردی (یرقان) ، تغییر رنگ مدفوع –معمولاً خاکستری- و تیره شدن ادرار .
پزشک فرد را به دقت معاینه می کند و شرح حال دقیقی از وضعیت او می گیرد. گاهی ممکن است دستور به انجام بعضی آزمایش ها مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا هر دو همراه با آزمایش خون بدهد.
8. خستگی
خستگی علامت مبهم دیگری است که می تواند نشان دهندۀ وجود سرطان باشد. البته عوامل و بیماری های دیگری هم می تواند منجر به خستگی شوند. خستگی مانند تب، معمولاً بعد از گسترش سرطان ایجاد شود. ولی بنا به نظر جامعۀ سرطان امریکا، خستگی می تواند علامت زودرس بعضی از سرطان ها مانند لوکمی، سرطان کولون یا معده باشد.
اگر کسی همیشه احساس خستگی شدیدی می کند که با استراحت بهتر نمی شود، بهتر است که به پزشک مراجعه کند. پزشک خستگی را همراه با سایر علامت ها ارزیابی می کند و علت آن و درمان مناسب را تعیین می کند.
9. سرفه های مکرر
سرفه ها معمولاً همراه با سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی ایجاد می شوند. عوارض داروها هم می توانند منجر به سرفه شود. ولی سرفه های طولانی مدت – حدود سه تا چهار هفته – یا تغییری در سرفه ها نباید نادیده گرفته شود. در صورت بروز این تغییرها باید به پزشک مراجعه کرد. آنها می توانند علامت سرطان باشند، حتی می تواند مشکلات دیگری مانند برونشیت مزمن یا ریفلاکس اسید را نشان دهند.
پزشک یک شرح حال دقیق از بیمار می گیرد، گلوی او را معاینه می کند، به صدای ریه او گوش می دهد، عملکرد آنها را با تست اسپیرومتری می سنجد و اگر فرد سیگاری است برای او گرفتن یک عکس رادیولوژی هم تجویز می شود. وقتی دلیل سرفه مشخص شد، پزشک برنامۀ درمانی مناسب را برای فرد تعیین می کند.
10. اختلال بلع
بعضی از مردان گاهی دچار ناراحتی در بلع می شوند ولی به آن اهمیت نمی دهند. این افراد گاهی درگذر زمان رژیم غذایی خود را تغییر می دهند و بیشتر سوپ میل می کنند. ولی اختلال و سختی در بلع می تواند یک علامت سرطان لولۀ گوارشی مانند مری باشد.
اگر کسی دچار ناراحتی در بلع شد باید حتماً به پزشک خود اطلاع دهد. پزشک یک شرح حال دقیق از بیمار می گیرد و گاهی برای او یک عکس قفسۀ سینه و بلع باریوم هم تجویز می کند. همچنین گاهی پزشک، فرد را به یک متخصص ارجاع می دهد تا برای بررسی مری و قسمت فوقانی لولۀ گوارشی، آندوسکوپی انجام دهد.
11. تغییر پوست
هرکسی نه تنها باید نسبت به تغییرات در خال ها – یک علامت شناخته شده در سرطان پوست- هوشیار باشد، بلکه باید نسبت به تغییرات در رنگدانه های پوست خود هم گوش به زنگ باشد.
در صورت مشاهده خونریزی های ناگهانی از سطح پوست یا پوسته پوسته شدن بیش از حد آن هم باید به پزشک مراجعه کرد. نمی توان با قطعیت گفت که چه مدتی باید این تغییرات ادامه داشته باشد تا به پزشک مراجعه کرد ولی بیشتر متخصصان می گویند نباید از چند هفته بیشتر طول بکشد.
برای آن که مشخص شود چه عواملی باعث این تغییرات شده است پزشک یک شرح حال دقیق می گیرد و بیمار را به دقت معاینه می کند. هم چنین گاهی پزشک برای رد کردن احتمال سرطان دستور به انجام بیوپسی (نمونه برداری) می کند.
12. وجود خون در جایی که نباید باشد
هر زمان که قسمتی از خون مشاهده شود که قبلاً وجود نداشته است. اگر کسی سرفه های خونی می کند، بزاق خون آلود دارد، در ادرار یا مدفوع خود، خون مشاهده می کند باید به پزشک مراجعه کند.
پزشکان می گویند خیلی کار اشتباهی است که خیلی افراد، خون در مدفوع را ناشی از هموروئید (بواسیر) می پندارند، این خون ممکن است ناشی از سرطان کولون باشد.
پزشک از بیمار در مورد علائمش می پرسد. شاید به او تجویز کند تا کولونوسکوپی انجام دهد. کولونوسکوپی تستی است که در آن به کمک یک لولۀ باریک، منعطف و بلند که در انتهای آن یک دوربین قرار دارد، درون روده به خوبی بررسی می شود. هدف از کولونوسکوپی، تشخیص هرگونه علامت سرطانی یا پیش سرطانی، یا دلایل دیگر خونریزی می باشد.
13. تغییرات در دهان
اگر کسی دخانیات مصرف می کند (یا تنباکو می جود) باید خیلی نسبت به بروز لکه های سفید در دهان یا روی زبان هوشیار باشد. این تغییرات ممکن است نشان دهندۀ لوکوپلاکی- قسمتی پیش سرطانی که می تواند با تحریک مداوم ایجاد شود- باشد. این وضعیت می تواند منجر به سرطان دهان شود.
فرد باید پزشک یا دندانپزشک خود را از این تغییرات مطلع کند. دندان پزشک یا پزشک یک شرح حال دقیق از او می گیرند، تغییرات را بررسی می کنند و تصمیم می گیرند که چه آزمایش های دیگری مورد نیاز است.
14. مشکلات ادراری
افزایش سن در مردان باعث افزایش مشکلات ادراری می شود. این مشکلات عبارتند از:
· نیاز بیشتر به ادرار کردن، خصوصاً در شب
· احساس نیاز شدید به تخلیۀ ادرار
· احساس این که ادرار کامل تخلیه نشده است
· عدم توانایی در شروع به ادرار کردن
· نشت ادرار هنگام سرفه یا خنده
· تضعیف جریان ادرار
دکتر یو می گوید: " هر مردی با افزایش سن دچار این مشکلات می شود، ولی هر وقت هر کس دچار این علائم شد باید به پزشک مراجعه کند."
پزشک فرد را یک معاینۀ انگشتی می کند، که به او کمک می کند تا متوجه شود آیا غدۀ پروستات بزرگ شده است یا دارای گره هایی می باشد. معمولاً در مردان مسن، غدۀ پروستات بزرگ می شود، که معمولاً در اثر یک وضعیت غیر سرطانی به نام هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) ایجاد می شود.
پزشک ممکن است توصیه کند تا فرد برای بررسی سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات یا PSA آزمایش خون دهد. PSA یک پروتئین تولید شده توسط غده پروستات است و تست آن برای کمک به تعیین امکان ابتلا به سرطان پروستات استفاده می شود.
اگر پزشک متوجۀ چیزی غیر عادی در پروستات شود یا میزان PSA بیشتر از حد نرمال آن باشد، شاید فرد را به یک اورولوژیست ارجاع دهد یا دستور به انجام بیوپسی دهد. گاهی حتی با وجود میزان نرمال سطح PSA در خون ممکن است سرطان پروستات وجود داشته باشد.
15. سوء هاضمه
بسیاری از مردان با افزایش سن وقتی سوءهاضمۀ بدی می گیرند گمان می کنند دچار حملۀ قلبی شده اند. ولی سوء هاضمه های مداوم می تواند نشان دهندۀ سرطان مری، حلق و حنجره یا معده باشد. در صورت تداوم یا شدید تر شدن سوء هاضمه باید پزشک را از این وضعیت مطلع کرد.
پزشک یک شرح حال دقیق از وضعیت بیمار می گیرد و در مورد سوء هاضمه از او سؤال هایی می کند. پزشک، بر اساس شرح حال و پاسخ های بیمار، تصمیم می گیرد که چه آزمایش هایی نیاز است تا انجام شود.
15 علامت سرطانی که خانم ها نادیده می گیرند
15 علامت سرطانی که خانم ها نادیده می گیرند
بنا بر تحقیقات، خانم ها بیشتر از آقایان مایل به انجام چک آپ و غربالگری سرطان می باشند چون بیشتر نگران علائم سرطان هستند .
ولی همیشه نمی توان این موضوع را بیان کرد، چون برای مثال خانم های جوان سعی می کنند تا علائمی که نشان دهندۀ سرطان است را نادیده گیرند چون می گویند سرطان برای افراد مسن است، و خیلی اوقات حق با آنهاست ولی افراد جوان هم مبتلا به سرطان می شوند.
البته گروهی از خانم ها به اندازۀ آقایان می توانند خود را در وضعیت انکار قرار دهند و گروهی از افراد به عمد علائم سرطان خود را نادیده می گیرند. متأسفانه این عقیدۀ غلط در عام جامعه وجود دارد که سرطان لاعلاج است پس چرا باید به پزشک مراجعه کنم.
باید تعادل مناسبی بین انکار و وسواس نسبت به این موضوع وجود داشته باشد. بهتر است برای ایجاد این تعادل 15 علامت سرطانی زیر که خانم ها نادیده می پندارند.
1. کاهش بدون دلیل وزن
افراد زیادی از کاهش وزن خود خوشحال می شوند. ولی کاهش بی دلیل وزن – حدو 5 کیلوگرم در ماه بدون افزایش تحرک یا کاهش مصرف مواد غذایی- حتماً باید بررسی شود.
متخصصان می گویند کاهش بی دلیل وزن به علت سرطان است مگر آن که خلاف آن ثابت شود. البته دلیل های دیگری هم می تواند داشته باشد مانند تیروئید پرکار.
احتمال دارد پزشک در این حالت از فرد آزمایشی بگیرد که تیروئید را بررسی کند یا دستور به انجام یک سی تی اسکن از ارگان های مختلف کند. پزشک باید احتمال بیماری ها را یک به یک رد کند تا بتواند به دلیل اصلی عامل آن برسد.
2. نفخ و بادکردگی شکم
نفخ آنقدر شایع است که گاهی بعضی افراد با آن زندگی می کنند. ولی این بادکردگی شکم می تواند نشان دهندۀ سرطان تخمدان باشد. سایر علامت های سرطان تخمدان عبارتند از درد های شکمی یا لگنی، احساس سیری زودرس – حتی وقتی خیلی غذا نخورده است- و مشکلات ادراری مانند نیاز فوری به دستشویی رفتن .
اگر بادکردگی هرروز اتفاق بیفتد و به مدت چند هفته ادامه داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک از بیمار یک شرح حال دقیق می گیرد و ممکن است دستور به گرفتن یک سی تی اسکن و آزمایش خون دهد.
3. تغییرات در پستان
بیشتر خانم ها از اهمیت یافتن یک توده در سینه و مراجعه به پزشک با خبر هستند. ولی لمس یک توده در پستان تنها علامت سرطان پستان نیست. قرمزی یا ضخیم شدن پوست پستان می تواند نشان دهندۀ یک نوع نادر ولی مهاجم سرطان پستان – سرطان التهابی پستان- باشد، نیاز به بررسی دارد. اگر فرد دچار راش و اگزمایی است که در طول هفته ها وجود دارد، باید به پزشک مراجعه کند.
هم چنین اگر شکل نوک پستان تغییر کرد یا سر پستان دارای ترشحاتی بود (که در نتیجۀ شیردهی نیستند) باید حتماً پزشک خود را مطلع کرد. تغییر در ظاهر نوک پستان است که نگران کننده است،مثلاً اگر همیشه نوک پستان به داخل فرو رفته بود اشکالی ندارد ولی اگر جدیداً این اتفاق افتاده است باید به پزشک مراجعه کرد.
پزشک در این مواقع یک شرح حال دقیق ز وضعیت بیمار می گیرد، پستان را معاینه می کند و دستور به انجام تست هایی مانند ماموگرافی، سونوگرافی، ام آر آی (MRI) و شاید بیوپسی می دهد.
4. خونریزی بین عادت ماهانه یا سایر خونریزی های غیر عادی
گاهی خانم هایی که هنوز یائسه نشده اند خونریزی های بین عادت ماهانه را نادیده می گیرند و آن را مسألۀ بزرگی نمی پندارند. ولی خونریزی بین عادت ماهانه، خصوصاً اگر فرد عادت ماهانۀ مرتبی دارد را حتماً باید به پزشک اطلاع داد. همچنین خونریزی بعد از یائسگی می تواند علامت سرطان آندومتر باشد. خونریزی های لولۀ گوارشی می تواند علامت سرطان کولورکتال باشد.
اگر خانمی هیچ گاه بین عادات ماهانه اش لک بینی نداشته است و الان دچار لک بینی شده است، غیر عادی است. ممکن است این موضوع برای شخص دیگری غیر عادی نباشد.
سرطان آندومتر سرطان شایعی در بین خانم ها است، حدود 75% از مبتلایان به آن با علامت اولیۀ خونریزی های غیر عادی مواجه می شوند.
پزشک یک شرح حال دقیق از بیمار می گیرد و ممکن است بنا بر زمان خونریزی و سایر علامات دستور به انجام سونوگرافی و بیوپسی بدهد.
5. تغییرات پوستی
هر کسی باید مراقب تغییر خال ها یا تغیر رنگ و پیگمانتاسیون پوستی خود باشد. در صورت مشاهده خونریزی های ناگهانی از سطح پوست یا پوسته پوسته شدن بیش از حد آن باید پزشک را از این وضعیت مطلع کرد. نمی توان با قطعیت گفت که چه مدتی باید این تغییرات ادامه داشته باشد تا به پزشک مراجعه کرد ولی بیشتر متخصصان می گویند نباید از چند هفته بیشتر طول بکشد.
6. اختلال بلع
گاهی بعضی از افرادی که دچار ناراحتی در بلع می شوند رژیم غذایی خود را تغییر می دهند و بیشتر سوپ و غذاهای مایع میل می کنند. ولی اختلال و سختی در بلع می تواند یک علامت سرطان لولۀ گوارشی مانند مری باشد.
پزشک یک شرح حال دقیق از بیمار می گیرد و گاهی برای او یک عکس قفسۀ سینه یا آزمایش های مربوط به لولۀ گوارش تجویز می کند.
7. خون در جایی که نباید باشد
اگر کسی در ادرار یا مدفوع خود، خون مشاهده می کند نباید آن را ناشی از هموروئید (بواسیر) بپندارد، این خون ممکن است ناشی از سرطان کولون باشد.
پزشک از بیمار در مورد علائمش می پرسد و شاید به او تجویز کند تا کولونوسکوپی (تستی که به کمک آن درون کولون به خوبی بررسی می شود) انجام دهد. مشاهدۀ خونریزی در دستشویی می تواند ناشی از قاعدگی فرد هم باشد، ولی اگر خونریزی به این دلیل نیست باید به پزشک مراجعه کرد تا اطمینان حاصل کرد این خون ناشی از سرطان مثانه یا کلیه نیست.
در صورت داشتن سرفه های خونی باید حتماً پزشک را از آن مطلع کرد. یکبار وجود خون در جایی که انتظار نمی رود نشانۀ بیماری خاصی نیست ولی اگر این وضعیت بیشتر از یکبار ادامه داشت فرد حتماً باید نزد دکتر برود.
8. درد های شدید شکمی و افسردگی
هر خانمی که دچار درد در ناحیۀ شکم خود بود و در عین حال احساس افسردگی هم می کرد باید مورد معاینه قرار بگیرد. متخصصان ارتباط ضعیفی بین سرطان پانکراس و افسردگی یافته اند.
9. سوء هاضمه
خانم هایی که باردار بوده اند احتمالاً سوء هاضمه ای که در نتیجۀ افزایش وزن دچار شده اند را به خاطر می آورند. ولی سوءهاضمه بدون دلیل مشخصی می تواند علامت خطر باشد. چون می تواند یک سرنخ زودرس در سرطان های مری، معده یا حنجره باشد.
پزشک یک شرح حال دقیق از وضعیت بیمار می گیرد و قبل از تصمیم درمورد تست های مورد نیاز، در مورد سوء هاضمه از او سؤال هایی می کند.
10. تغییرات در دهان
افراد سیگاری باید خیلی نسبت به بروز لکه های سفید در دهان یا روی زبان هوشیار باشد. هر دوی آنها ممکن است نشان دهندۀ لوکوپلاکی- قسمتی پیش سرطانی – باشد که می تواند منجر به سرطان دهان شود.
فرد باید پزشک یا دندانپزشک خود را از این تغییرات مطلع کند تا تصمیم گرفته شود چه تدبیری باید اتخاذ شود.
11. درد
اغلب افراد با افزایش سنشان، از بیشتر شدن انواع درد و ناراحتی شکایت دارند. ولی درد ، هر چقدر هم که مبهم باشد، می تواند یک علامت زودرس در بعضی از سرطان ها باشد. هرچند بیشتر دردها و ناراحتی ها به خاطر سرطان نیستند.
اگر فردی مدت طولانی دارای ناراحتی بود باید حتماً به پزشک مراجعه کند. پزشک از فرد شرح حال دقیقی همراه با جزییات می گیرد و بنا بر آن اطلاعات تصمیم می گیرد که چه آزمایش هایی (اگر نیاز است) انجام شود.
12. تغییر در گره های لنفاوی
تورم در غدد لنفاوی زیر بغل یا گردن - یا هر جای دیگر- می تواند دلیلی برای نگرانی باشد. اگر گره لنفاوی به تدریج بزرگتر می شود، و بیشتر از یک ماه طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
پزشک بررسی های لازم را انجام می دهد و علت بزرگ شدن گره های لنفاوی، مانند عفونت را تعیین می کند.
اگر بزرگ شدن گره های لنفاوی در نتیجۀ عفونت نباشد، معمولاً پزشک دستور به انجام بیوپسی می دهد.
13. تب
تبی که در نتیجۀ آنفولانزا یا عفونت دیگری ایجاد نشده باشد، می تواند نشان دهندۀ سرطان باشد. معمولاً زمانی که سرطان از محل اولیۀ خود حرکت و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده است، تب ایجاد می شود.ولی به گفتۀ جامعۀ سرطان امریکا تب می تواند در نتیجۀ سرطان های خون مانند لنفوما یا لوکمی ایجاد شود.
سایر علامت هخای سرطان می توانند شامل زردی (یرقان) یا تغییر رنگ مدفوع باشند.
پزشک یک شرح حال دقیق از بیمار می گیرد، او را معینه می کند و بنا بر یافته ها دستور به انجام تست هایی مانند عکس قفسۀ سینه، سی تی اسکن، ام آر آی یا هر تست دیگری می دهد.
14. خستگی
خستگی علامت مبهم دیگری است که می تواند نشان دهندۀ وجود سرطان یا مشکلات دیگری در بدن باشد. خستگی ، معمولاً بعد از گسترش سرطان به وجود می آید، ولی بنا به نظر جامعۀ سرطان امریکا، خستگی می تواند علامت زودرس بعضی از سرطان ها مانند لوکمی، سرطان کولون یا معده باشد.
15. سرفه های مکرر
سرفه ها معمولاً در نتیجۀ سرماخوردگی، آنفولانزا، آلرژی یا عوارض داروها ایجاد می شوند. ولی سرفه های طولانی مدت – حدود سه تا چهار هفته –نباید نادیده گرفته شود.
پزشک یک شرح حال دقیق از بیمار می گیرد، گلو و حنجرۀ او را معاینه می کند، به صدای ریه او گوش می دهد، و خصوصاً اگر فرد سیگاری است برای او هم گرفتن یک عکس رادیولوژی را تجویز می کند.
8 راه کاهش خطر بروز سرطان
8 راه کاهش خطر بروز سرطان
همۀ ما در اخبار ها و گزارش ها تیترهایی به این مضمون دیده ایم : " رژیم پیشگیری از سرطان ! " ، " کم کردن خطر سرطان در چند دقیقه ! " ، اما آیا واقعاً می توان با تصمیم های ساده خطر سرطان را از بین برد؟
ژنتیک نقش مهمی در ایجاد سرطان دارد، پس حتی اگر کسی زندگی سالمی داشته باشد باز هم ممکن است به سرطان مبتلا شود.
ولی متخصصان می گویند تقریباً یک سوم از موارد سرطان در بزرگسالان مربوط به نوع زندگی است که در دست خود افراد است.
با هر تصمیم درستی که فرد در زمینۀ سلامتی خود می گیرد و هر عادت بدی که کنار می گذارد شانس بروز سرطان خود را کاهش می کند. در زیر 8 تا از عاداتی که در حفظ سلامتی و جلوگیری از سرطان مفید هستند آمده است (در مورد گزینۀ نهم هنوز شک و تردید هایی وجود دارد) .
1. سیگار نکشید
در امریکا سرطان ریه بیش از هر سرطان دیگری باعث مرگ ومیر می شود ؛ این سرطان 28% از مرگ های ناشی از سرطان را شامل می شود و سالانه جان حدود 160000 نفر را می گیرد. بیشتر این مرگ ها ناشی از سیگار کشیدن است.
سیگار کشیدن فقط منجر به سرطان ریه نمی شود ، سرطان های دیگری هم هستند که در نتیجۀ آن ایجاد می شوند، در کل 30% از مرگ های ناشی از سرطان به خاطر سرطان هایی است که در اثر سیگار به وجود آمده اند.
به همین دلیل است که پزشگان می گویند که بزرگترین قدمی که می توان برداشت ترک سیگار است، یا بهتر است هرگز آن را شروع نکرد. حتی اگر کسی نمی تواند سیگار را ترک کند می تواند با کاهش مصرف سیگار، خطر ابتلا به سرطان را به طور چشمگیری کاهش داد.
در مقاله ای که توسط مجلۀ گروه پزشکی امریکا در سال 2010 منتشر شد، گفته شد که کسانی که مصرف سیگار خود را از 20 نخ در روز به 10 نخ در روز کاهش می دهند، خطر ابتلا خود به سرطان را تا 27% کم می کنند. این کار به عنوان قدم اول بسیار خوب است، ولی نباید در همین مرحله توقف کرد باید به خاطر حفظ سلامتی، کشیدن سیگار را به مرور کم و بعد از مدتی آن را قطع کرد.
کسانی که سیگار نمی کشند هم ممکن است در خطر باشند. سالانه حدود 3000 مورد سرطان ریه در افرادی که در معرض سیگار بوده اند بروز می کنند، هم چنین شواهد زیادی وجود دارد که سرطان های دیگری هم به این صورت ایجاد می شود.
اگر کسی محیط بسته ای را ترک کرد و احساس کرد لباس هایش بوی تنباکو می دهند، باید بداند که مقدار زیادی دود سیگار استنشاق کرده است.
پس بهتر است در مورد قرار گرفتن در محیط هایی که سرشار از دود سیگار است، یا نشستن در کنار کسانی که در ماشین سیگار می کشند تجدید نظر کنید.
2. چاق نشوید
افراد بسیاری می دانند که اضافه وزن برای قلب مضر است ولی آیا می دانستید که اضافه وزن یک عامل خطرساز در بروز سرطان هم می باشد؟ 3% از موارد جدید سرطان و 14% از مرگ ومیرهای ناشی از سرطان در نتیجۀ چاقی ایجاد می شود.
حفظ یا رساندن بدن به وزن متناسب یکی از مهمترین راه های جلوگیری از سرطان است.
مرکز مطالعات سرطان امریکا در سال 2007 اعلام کرد که چاقی و اضافه وزن در بروز سرطان های مختلفی مانند مری، پانکراس، کیسه صفرا، پستان، آندومتر و کلیه نقش دارد.
3. ورزش کنید
انواع ورزش ها به پیشگیری از انواع سرطان ها کمک می کنند. دیده شده است که داشتن 30 دقیقه فعالیت در روز می تواند خطر ابتلا به سرطان را 50-30% کاهش کند. مهم نیست که چه ورزشی و در چه زمانی انجام شود.
4. بشقاب خود را با سبزیجات پر کنید
مواد غذایی مختلفی وجود دارد که می تواند به جلوگیری از انواع خاصی از سرطان کمک کند. برای مثال، شواهد نشان می دهد که گوجه فرنگی، هندوانه، و غذاهای دیگری که حاوی لیکوپن هستند، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهند.
اگر می خواهید شانس ابتلای خود به سرطان را کاهش دهید سبزیجات و میوه جات (خصوصاً انواع غیر نشاسته ای) را در رژیم تغذیه ای خود قرار دهید. بهتر است روزانه حداقل 400گرم مواد غذایی که پایۀ گیاهی دارند مصرف شود. مرکز مطالعات امریکا می گوید بهتر است 3/2 هر وعدۀ غذایی شامل میوه ها، سبزیجات، دانه ها و غلات و 3/1 باقی مانده دارای گوشت بدون جربی، ماهی یا لبنیات کم چرب باشد.
5. الکل ننوشید
وقتی بحث سلامتی مطرح است، الکل نقش شمشیر دو لبه ای را بازی می کند، شواهدی وجود دارد که شراب قرمز می تواند برای قلب مفید باشد ولی ثابت شده است که مصرف هر نوشیدنی الکلی می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
در این مورد هیچ حد مجازی برای الکل وجود ندارد. قانون است که هر چه بیشتر الکل مصرف شود خطر بیشتر در ابتلا وجود دارد خصوصاً سرطان های ناحیۀ دهان، حنجره و مری. اگر همراه با آن سیگار هم کشیده شود خطر فوق العاده افزایش می یابد.
چه کار باید کرد؟ بهتر است مصرف آن تا حد زیادی کم یا قطع شود.
6. از شر استرس خلاص شوید
آیا استرس واقعاً می تواند باعث افزایش خطر شود؟ سوالی است که هنوز شواهد قانع کننده ای در جواب آن دیده نشده است؛ اما می توان گفت گاهی افراد برای کاهش استرس رفتار های ناسالم انجام می دهند که همین موضوع می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. به عنوان مثال بعضی افراد برای مقابله با استرس سیگار می کشند، الکل می نوشند یا پرخوری می کنند که همۀ آنها می تواند ریسک سرطان را افزایش دهد.
به همین دلیل پیشنهاد می شود که برای مقابله با استرس روش های سالم تری مانند ورزش (که خود باعث کاهش ریسک می شود)، مدیتیشن یا نوشتن یا گوش دادن به موسیقی انجام شود.
7. تست های غربالگری انجام دهید
تست های غربالگری زیادی مانند ماموگرافی یا تست آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) از سرطان جلوگیری نمی کنند بلکه آن را در مراحل اولیه ، وقتی درمان آن راحت تر است کشف می کنند.
ولی تست های دیگری مانند پاپ اسمیر یا کولونوسکوپی می توانند تغییرات پیش سرطانی – که اگر درمان نشوند می توانند به سرطان کولون یا گردن رحم (سرویکس) تبدیل شوند- را به زودی بیابد.
مقالات و پیام های گیج گنندۀ زیادی در مورد زمان و نوع تست ها وجود دارد، ولی بهتر است که هر فردی بنا بر شرایط و وضعیت خود و بنا بر نظر پزشک این تست ها را انجام دهد.
به عنوان مثال تست های ماموگرافی، آیا خانم های کمتر از 50 سال باید آن را انجام دهند یا خیر، جواب این سوال در وضعیت خود فرد و سابقۀ خانوادگی او قرار دارد.
همچنین نباید گمان کرد یکبار مشورت کردن کافی است، یافته های علمی و تئوری ها دائماً در حال تغییر هستند به همین دلیل باید سالانه به پزشک مراجعه کرد.
8. سوابق خانوادگی خود را بررسی کنید
بهتر است هر فرد سابقۀ بیماری های موجود در خانوادۀ خود را بداند. به کمک سابقۀ خانوادگی می توان برای هر کسی استراتژی خاصی به منظور کاهش خطر سرطان و کشف سریع آن را تبیین کرد.
9. آسپیرین – شاید، با درصدی از عدم اطمینان
آیا باید برای پیشگیری از سرطان، آسپیرین مصرف کرد؟ هنوز کاملاً این موضوع به اثبات نرسیده است، اما در تحقیقی که در سال 2010 انجام شد دیده شد که مصرف روزانۀ دز کمی آسپیرین می تواند ریسک بروز بعضی از سرطان ها (مانند ریه، کولورکتال یا مری) را تا 21% کاهش دهد.
ولی مصرف طولانی مدت آسپیرین می تواند باعث بروز بعضی عوارض جانبی مانند التهاب یا خونریزی معده شود. بیشتر متخصصان می گویند هنوز زود است که بتوان به همه مصرف روزانۀ آسپیرین را توصیه کرد.
بهتر است قبل از مصرف آسپیرین یا هر داروی دیگری با پزشک مشورت کرد.
شیمی درمانی چیست و چگونه انجام می شود ؟
شیمی درمانی چیست و چگونه انجام می شود ؟
شیمی درمانی چیست؟
شیمی درمانی (به آن کِموتراپی هم گفته می شود) نوعی از درمان سرطان است که در آن از دارو برای نابود کردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
شیمی درمانی چگونه عمل می کند؟
شیمی درمانی رشد سلول های سرطانی که تقسیم و رشد بالایی دارند را کاهش می دهند یا متوقف می کند. ولی شیمی درمانی می تواند به سلول های سالم خصوصاً آن دسته که رشد بالایی دارند مانند سلول های پوششی دهان، روده و مو هم آسیب بزند. معمولاً عوارض جانبی بعد از اتمام شیمی درمانی بهتر یا کاملاً برطرف می شود.
شیمی درمانی چه کاری انجام می دهد؟
بسته به نوع سرطان و میزان پیشرفتگی آن، شیمی درمانی می تواند: · سرطان را معالجه کند : اگر شیمی درمانی سلول های سرطانی را تا حدی از بین ببرد که دیگر پزشک نتواند اثری از آن را در بدن بیابد و بیماری، دیگر باز نگردد.· سرطان را کنترل کند : اگر شیمی درمانی از انتشار سرطان جلوگیری کند، سرعت رشد آن را کاهش دهد یا سلول های سرطانی که در سایر نقاط بدن پخش شده اند را نابود کند. · بهبود علائم سرطان : (به آن درمان پالیاتیو هم گفته می شود) اگر شیمی درمانی توموری که باعث فشار یا درد شده است را کوچک کند.
شیمی درمانی چگونه استفاده می شود؟
گاهی شیمی درمانی به عنوان تنها درمان برای سرطان استفاده می شود. ولی بیشتر اوقات بیمار شیمی درمانی را همراه با جراحی، رادیوتراپی (پرتو درمانی Radiation Therapy-) یا زیست درمانی (بایولوجیکال تراپی Biological Therapy-) دریافت می کند. شیمی درمانی می تواند :
· قبل از جراحی یا رادیوتراپی، تومور را کوچک تر کند. این روش، شیمی درمانی نئوادجووَنت (Neo-adjuvant chemotherapy) نام دارد.
· تخریب سلول های سرطانی که ممکن است بعد از جراحی یا رادیوتراپی باقی مانده باشند. این روش، شیمی درمانی ادجووَنت (Adjuvant chemotherapy) نام دارد.
· باعث می شود رادیوتراپی و بایولوجیکال تراپی تأثیر بهتری داشته باشند.
· سلول های سرطانی که عود کرده اند یا به سایر نقاط بدن انتشار یافته اند (متاستاز داده اند) را از بین می برند.
پزشک چگونه تصمیم می گیرد که از کدام دارو استفاده کند؟
انتخاب دارو به عوامل زیر بستگی دارد:
· نوع سرطانی که بیمار به آن دچار است. بعضی از انواع داروهای شیمی درمانی برای انواع زیادی از سرطان استفاده می شود. بعضی دیگر برای یک یا دو نوع از سرطان استفاده می شود.
· آیا بیمار قبلاً شیمی درمانی گرفته است.
· آیا بیمار دچار سایر مشکلات و بیماری ها مانند دیابت یا مشکلات قلبی و غیره است یا خیر.
فرد برای شیمی درمانی باید به کجا مراجعه کند؟
بیمار ممکن است در مدت بستری بودن در بیمارستان، در خانه، در مطب پزشک، کلینیک یا به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان تحت شیمی درمانی قرار گیرد. مهم نیست که بیمار در کجا تحت شیمی درمانی قرار می گیرد، پزشک یا پرستار مراقب عوارضی که ممکن است برای او پیش آید و در صورت نیاز و لزوم تغییر دارو می باشند.
بیمار چند وقت یکبار شیمی درمانی می شود؟
برنامۀ شیمی درمانی بسیار متنوع و متفاوت با یکدیگر است. فواصل و طول شیمی درمانی بستگی دارد به:
· نوع سرطان و میزان پیشرفتگی آن.
· هدف از درمان (از شیمی درمانی برای معالجه، کنترل یا کاهش علائم سرطان استفاده می شود)
· نوع شیمی درمانی
· واکنش بدن بیمار به شیمی درمانی.
ممکن است شیمی درمانی به صورت سیکل هایی داده می شود. هر سیکل، دوره ای از شیمی درمانی است که در ادامۀ آن دوره های باقیمانده داده می شود به عنوان مثال بیمار ممکن است یک هفته تحت شیمی درمانی باشد، بعد از سه هفته استراحت داشته باشد این 4 هفته، یک دوره را تشکیل می دهند، سه هفته استراحت به بدن اجازه می دهد تا سلول های جدید سالمی تولید کند. آیا می توان در یکی از جلسات شیمی درمانی حاضر نشد؟
غیبت از یکی از جلسات شیمی درمانی به صلاح بیمار نیست. ولی گاهی شاید پزشک برنامۀ شیمی درمانی را تغییر دهند. این تغییر ممکن است به خاطر عوارضی باشد که بیمار به آن/ها دچار شده است. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک راه کار های لازم و زمان شروع مجدد درمان را برای بیمار توضیح می دهند.
داروهای شیمی درمانی چگونه داده می شوند؟
داروهای شیمی درمانی را می توان از راه های مختلفی وارد بد کرد:
· تزریق : شیمی درمانی می تواند به صورت تزریق در عضلۀ بازو، ران، باسن یا درست زیر پوست دربافت چربیِ بازو، پا یا شکم باشد.
· درون شریانی (Intra – arterial [IA]) : دارو را مستقیماً وارد شریان تغذیه کنندۀ تومور کرد.
· داخل صفاقی (Intraperitoneal [IP]) : داروی شیمی درمانی را مستقیماً وارد حفرۀ پری توئن کرد. (حفرۀ پری توئن ارگان هایی مثل روده ها، معده، کبد و تخمدان ها در بر می گیرد)
· درون وریدی (Intravenous [IV]) : دارو را مستقیماً به ورید وارد کرد.
· موضعی : داروی شیمی درمانی به صورت کرم است که بیمار آن را به پوست ناحیه مورد نظر می مالد.
· خوراکی : داروی شیمی درمانی می تواند به صورت قرص، کپسول یا مایعی که باید بلعیده شود باشد.
نکاتی که باید در مورد شیمی درمانی درون وریدی (IV) دانست :
داروی شیمی درمانی معمولاً از طریق یک سوزن باریک که در ورید دست یا قسمت پایینی بازو قرار دارد به بدن وارد می شود. پرستار در شروع هر درمان این سوزن را وارد دست می کند و بعد از اتمام درمان آن را بیرون می آورد. اگر کسی در حین شیمی درمانی IV دچار درد یا سوزش شد باید به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهد.
شیمی درمانی IV معمولاً از طریق کاتتر یا پورت و گاهی به کمک یک پمپ داده می شود.
· کاتتر : کاتتر یک لولۀ صاف، منعطف و باریک است. جراح یک انتهای آن را به یک ورید اصلی معمولاً در قفسۀ سینه می کند. انتهای دیگر کاتتر، خارج از بدن باقی می ماند. بیشتر کاتتر ها درجای خود باقی می مانند تا تمام جلسات شیمی درمانی تمام شود. از کاتترها می توان برای وارد کردن داروهایی غیر از داروهای شیمی درمانی و خون گرفتن هم استفاده کرد. بیمار باید مراقب علائم عفونت در اطراف محل کاتتر باشد.
· پورت ها: پورت، یک صفحۀ گردِ کوچک از جنس پلاستیک یا فلز است که زیر پوست قرار داده می شود. کاتتر، پورت را به ورید اصلی وصل می کند. پرستار می تواند با قرار دادن یک سوزن در پورت داروی مورد نیاز را وارد بدن می کند یا خون می گیرد. این سوزن می تواند در درمان های شیمی درمانی که بیشتر از یک روز طول می کشد باقی بماند. بیمار باید مراقب علائم عفونت در اطراف پورت باشد.
· پمپ ها : پمپ ها معمولاً به کاتتر یا پورت متصل می شوند. آن ها مقدار و سرعت انتقال داروی کِموتراپی به کاتتر یا پورت را کنترل می کنند. پمپ ها می توانند داخلی یا خارجی باشند. پمپ های خارجی در بیرون بدن باقی می مانند، بیشتر افراد می توانند این پمپ ها را با خود حمل کنند. پمپ های داخلی با جراحی در زیر پوست قرار داده می مانند.
وضعیت بیمار در حین شیمی درمانی چگونه است ؟
شیمی درمانی افراد را به صورت های مختلف تحت تأثیر قرار می دهد. وضعیت بیمار، به میزان سلامتی او قبل از درمان، نوع سرطان و میزان پیشرفتگی آن، نوع داروها و دوزی که می گیرد بستگی دارد. پزشکان و پرستاران نمی توانند به قطعیت وضعیت بیمار را حین شیمی درمانی ت حدس بزنند.
گروهی بلافاصله بعد از شیمی درمانی حال مساعدی ندارند. شایع ترین عارضۀ جانبی خستگی و کسالت است. می توان خستگی و کسالت را به روش های زیر کنترل کرد :
· درخواست از کسی برای بردن و آوردن بیمار از / به درمان.
· تصمیم به استراحت در همان روز و روز بعد از درمان.
· کمک گرفتن برای تهیۀ غذا و مراقبت از کودکان در روز درمان و روز بعد از درمان.
راه های زیادی برای کنترل و کنار آمدن با عوارض جانبی شیمی درمانی وجود دارد.
آیا می توان در حین شیمی درمانی سرکار رفت ؟
افراد زیادی تا زمانی که حال مساعدی داشته باشند می توانند در حین شیمی درمانی کار کنند. این که بیمار می تواند کار کند یا خیر به نوع کار او بستگی دارد. اگر امکان دارد شاید بهتر باشد در روز هایی که حال بیمار خوب نیست به صورت پاره وقت یا از خانه کار کند.
کارفرماهای زیادی از طرف قانون ملزم به تغییر برنامۀ کاری بیمار می شوند تا او بتواند تحت مراقبت های درمانی قرار گیرد. بهتر است بیمار با کارفرمایش در مورد هماهنگ و تطبیق کار با شیمی درمانیش صحبت کند. برا اطلاعات بیشتر از قانون می توان با مدد کار اجتماعی صحبت کرد.
آیا بیمار می تواند در حین شیمی درمانی دارویی مصرف کند؟
این موضوع به نوع داروهایی که در شیمی درمانی مصرف می شود و داروهایی که بیمار می خواهد مصرف کند بستگی دارد. او باید فقط از داروهایی استفاده کند که پزشک یا پرستار تأیید کرده و اجازه داده است.
بیمار باید پزشک را از تمام داروهایی که با نسخه یا بدون نسخه مصرف می کند مثل ملین ها، داروهای ضد حساسیت، ضد سرماخوردگی، مُسَکِن ها، آسپیرین . ایبوپروفن مطلع کند.
بیمار می تواند تمام داروهایی که مصرف می شود را همراه خود بیاورد و به پزشک یا پرستار خود نشان دهد. بهتر است پزشک یا پرستار :
· نام همۀ داروهایی که مصرف می شود
· دلیلی که مصرف می شود، را بداند.
· میزانی که مصرف می شود،
· فواصلی که مصرف می شود،
بیمار باید قبل از مصرف هر دارو، ویتامین، مکمل های تغذیه ای و مکمل های معدنی یا داروهای گیاهی با پزشک یا پرستار خود مشورت کند.
آیا بیمار می تواند در حین شیمی درمانی از ویتامین ها، مکمل های تغذیه ای و مکمل های معدنی یا داروهای گیاهی استفاده کند؟
گروهی از این محصولات می توانند در شیمی درمانی اختلال ایجاد کنند؛ به همین دلیل بهتر است که در مورد تمام ویتامین ها، مکمل های تغذیه ای و مکمل های معدنی یا داروهای گیاهی که قبل از شیمی درمانی مصرف شده است به پزشک یا پرستار اطلاع داد. در حین شیمی درمانی باید قبل از مصرف هرکدام از این محصولات از پزشک اجازه گرفت.
بیمار چگونه می تواند از تأثیر گذاری شیمی درمانی مطلع شود؟
پزشک او را معاینه می کند و آزمایش هایی برای او تجویز می کند (مثل آزمایش خون و تصویربرداری)؛ هم چنین در مورد وضعیت او و احساسی که دارد از او می پرسد.
بیمار نمی تواند بر اساس عوارض جانبی شیمی درمانی حدس بزند که درمان تأثیر گذار بوده است یا خیر. گروهی از افراد فکر می کنند عوارض جانبی شدید و حاد به این معناست که شیمی درمانی مؤثر بوده است، یا اگر عارضۀ جانبی وجود نداشته باشد یعنی شیمی درمانی مؤثر نبوده است. حقیقت این است که عوارض جانبی به میزانی که شیمی درمانی در مبارزه با سرطان موفق شده است ربطی ندارد.
هزینۀ شیمی درمانی چه قدر است ؟
سخت است که بتوان در مورد هزینۀ شیمی درمانی صحبت کرد چون به عوامل زیادی بستگی دارد. مثل :
· نوع و دوز داروهایی که در شیمی درمانی استفاده می شود.
· شیمی درمانی در چه مدت و با چه فواصلی انجام می شود.
· شیمی درمانی در خانه، کلینیک، مطب یا در حین بستری بودن در بیمارستان انجام شود.
· جایی که بیمار زندگی می کند.
آیا بیمه هزینۀ شیمی درمانی بیمار را پرداخت می کند؟
بیمار باید با شرکت بیمه خود دربارۀ آن که
- بیمه، هزینۀ کدام خدمات را پرداخت می کند؟
- آیا نیاز است قبل از هر درمان با شرکت بیمه تماس گرفت؟ از طرف بیمار یا مطب پزشک ؟
- بیمار باید هزینۀ چه خدماتی را پرداخت کند؟
- آیا بیمار می تواند به پزشکی مراجعه کند؟ یا باید از لیست تأیید شده توسط بیمه، پزشکی را انتخاب کرد.
- آیا برای مراجعۀ به یک متخصص به معرفی/توصیه نامه نیاز است؟
- آیا باید در هر جلسه ویزیت پزشک، پولی پرداخت کرد؟
- آیا قبل از آن بیمه هزینه ها را پرداخت کند، بیمار باید مقداری را متقبل شود؟
- از کجا باید داروهای تجویز شده را گرفت؟
- آیا بیمه چه بیمار بستری باشد یا سرپایی باشد، هزینۀ تمام آزمایش ها و درمان ها را می پردازد؟
چگونه می توان با بیمه بهترین همکاری را داشت؟
· بهتر است قبل از آن که درمان شروع شود قوانین بیمه مطالعه شود تا بیمار بداند که کدام درمان ها را بیمه تحت تحت پوشش خود قرار می دهد.
· حفظ وثبت هزینۀ تمام درمان ها و ادعای بیمه.
· فرستادن تمام مدارک مورد نیاز به شرکت بیمه. این مدارک می توانند شامل قبض های ملاقات با پزشک، نسخه ها و آزمایش ها باشند. ولی حتماً بیمار باید یک کپی از همۀ آن ها را برای خود نگه دارد.
· در صورت لزوم می توان برای جمع کردن مدارک مورد نیاز از یک دوست، عضوی از خانواده، مددکار اجتماعی یا Local group مانند Senior center کمک گرفت.
· اگر بیمه هزینۀ درمانی را پرداخت نمی کند در صورتی که بیمار فکر می کند باید آن را پرداخت کند، به دنبال دلیل آن بگردد. سپس با پزشک یا پرستار خود در مورد کاری که باید انجام دهد صحبت کند.
تحقیقات کلینیکی چیست و آیا جزو گزینه های بیمار می تواند باشد؟
تحقیقات کلینیکی سرطان (به آن مطالعات درمانی سرطان هم گفته می شود) درمان های جدید سرطان را آزمایش می کند. این تحقیقات می توانند شامل داروهای جدید، سایر درمان ها یا ترکیب های جدید درمانی باشد. هدف این تحقیقات پیداکردن راه های بهتری برای کمک به افراد مبتلا به سرطان است.
پزشک یا پرستار ممکن است به بیمار توصیه کنند تا در تحقیقات شرکت کنند. بهتر است بیمار قبل از آن که در یک تحقیق شرکت کند در مورد مسائل زیر اطلاعات کسب کند: · فواید : تمام آزمایشات بالینی مراقبت های مناسبی برای افراد مبتلا در نظر می گیرند. می توان در مورد نحوۀ کمک آنها پرسید. به عنوان مثال ممکن است فرد جزو اولین دسته از افرادی باشد که درمان یا داروی جدید را دریافت می کند. · ریسک ها و خطرات: همیشه درمان های جدید بهتر یا حتی در سطح درمان استاندارد نیستند. حتی ممکن است درمان بسیار خوب باشد ولی برای فرد مؤثر نباشد. · هزینه ها : شرکت بیمه ای که بیمار تحت پوشش آن است ممکن است هزینۀ قسمتی از درمان که جزو مطالعات کلینیکی است را بپردازد شاید هم این هزینه را متقبل نشود. بهتر است بیمار قبل از آن که قبول کند تا در تحقیقات شرکت کند از شرکت بیمۀ خود در مورد تحت پوشش قرار دادن هزینۀ این تحقیقات سؤال کند.
راهنمایی هایی برای ملاقات با پزشک یا پرستار:
· قبل از هر ملاقات سؤالت خود را بنویسد: می توان در یک لیست هر سؤالی که به ذهنش می رسد را بنویسد. بهتر است بعد از هر سؤال به اندازۀ کافی جای خالی وجود داشته باشد تا بتوان جواب آن را نوشت. · در هر ملاقات با پزشک با یک همراه بیاید: این فرد می تواند به بیمار در تفهیم بیشتر آن چه پزشک یا پرستار می گوید کمک کند و بعد از ملاقات با پزشک در مورد آن با بیمار صحبت کند. · بیمار باید تمام سؤالاتش را بپرسد: چیزی به نام سؤال احمقانه وجود ندارد. اگر بیمار متوجه موضوعی نشد باید در مورد آن سؤال کند. · یادداشت بردارد: بیمار می تواند صحبت های پزشک یا پرستار را بنویسد یا ضبط کند. بعداً می تواند آن را مرور کند و آنچه را که پزشک گفته است به خاطر آورد. · در مورد مطالبی که می تواند برای اطلاعات بیشتر مطالعه کند سؤال کند. · به پزشک یا پرستار خود بگوید که چقدر می خواهد اطلاعات داشته باشد، آیا می خواهد اطلاعات بیشتری داشته باشد یا همان قدری که می داند کافی است: گروهی از افراد می خواهند همه چیز را در مورد بیماری و درمانشان بدانند. گروهی دیگر نمی خواهند، انتخاب با خود بیمار است.
· بداند چگونه در موارد فوری با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرد: بداند با چه گسی باید تماس بگیرد و به کجا باید مراجعه کند.
سؤال هایی که می توان پرسید؟
در مورد سرطان
· به چه سرطانی دچار هستم؟
· در چه مرحلۀ سرطانی هستم؟
در مورد شیمی درمانی
· چرا به شیمی درمانی نیاز دارم؟
· هدف از شیمی درمانی چیست؟
· فواید این شیمی درمانی چیست؟
· آیا راه های دیگری برای درمان نوع سرطان من وجود دارد؟
· درمان و مراقبت استاندارد برای نوع سرطان من چیست؟
· آیا تحقیقات کلینیکی برای سرطان من در حال انجام است؟
در مورد درمان:
· چند جلسه شیمی درمانی می شوم؟ هر درمان چقدر طول می کشد؟ چقدر بین هر درمان فاصله است؟
· تحت چه نوع شیمی درمانی قرار می گیرم؟
· این داروها را چگونه دریافت می کنم؟
· برای درمان به کجا باید مراجعه می کنم؟
· آیا کسی باید مرا به محل درمان ببرد یا بیاورد؟
در مورد عوارض جانبی:
· باید در هنگام درمان منتظر چه عوارضی باشم؟
· باید بعد از هر جلسه درمان منتظر چه عوارضی باشم؟
· این عوارض چقدر جدی هستند؟
· این عوارض چه قدر طول می کشند؟
· آیا پس از اتمام درمان همۀ این عوارض از بین می روند؟
· برای کنترل یا کاهش این عوارض چه کارهایی می توانم انجام دهم؟
· پزشک یا پرستار برای کنترل یا کاهش این عوارض چه می توانند انجام دهند؟
· چه زمان هایی باید در رابطه با این عوارض با پزشک یا پرستارم تماس بگیرم؟
احساس افراد در حین شیمی درمانی:
در بعضی مواقع هنگام شیمی درمانی بیمار ممکن است احساسات زیر را داشته باشد.:
- نگرانی
- افسردگی
- ترس
- خشم
- یأس و سرخوردگی
- درماندگی
- تنهایی
عادی است که بیمار دچار احساساتی از این دست شود. زندگی با سرطان و انجام درمان استرس زا است. هم چنین فرد ممکن است احساس خستگی هم بکند که خود باعث می شود تا به سختی با این احساسات کنار بیاید.
چگونه بیمار می تواند با احساساتش کنار بیاید؟
- تمدد اعصاب و تفکر: بیمار می تواند خود را در محیطی دلخواه تصور کند، به آرامی نفس بکشد و یا به یک موسیقی آرامش بخش گوش دهد، این کارها می تواند به ایجاد آرامش بیشتر و استرس کمتر کمک کند.
- تمرین و فعالیت: افراد زیادی متوجه شدند که فعالیت های سبک باعث می شود که احساس بهتری داشته باشند. این فعالیت ها می توانند متنوع باشند مانند قدم زدن، دوچرخه سواری، یوگا و غیره. بیمار باید با پزشک یا پرستار خود در مورد فعالیت هایی که می تواند انجام دهد، صحبت کند.
- صحبت با سایر افراد: بهتر است بیمار در مورد احساسات و افکار خود با کسی که به او اعتماد دارد، صحبت کند. این فرد می تواند یک دوست، عضوی از خانواده، پرستار، مددکار اجتماعی یا روانشناس باشد. ممکن است صحبت با فرد دیگری که در حال درمان و شیمی درمانی است موثر باشد.
- پیوستن به یک گروه: در گروه های حامی بیماران سرطانی افراد مبتلا به سرطان در کنار یکدیگر جمع می شوند، در این گروه ها، بیمار با افراد دیگری آشنا می شود که با مشکلاتی مشابه رو به رو هستند. در این ملاقات ها بیمار می تواند در مورد احساسات خود صحبت کند و به احساسات سایر افراد هم گوش کند. گاهی شخص از دیگران نوع برخورد و کنار آمدن با سرطان، شیمی درمانی و عوارض ناشی از آنها را می آموزد. پزشک، پرستار یا مددکار اجتماعی می توانند این گروه ها را به بیمار معرفی کنند اگر کسی به هر دلیلی نمی توانست به صورت حضوری در این جمع ها شرکت کند، می توان به صورت اینترنتی هم با این گروه ها مکاتبه کند.
صحبت با پزشک یا پرستار در مورد مسائلی که آزار دهنده یا نگران کننده هستند. گاهی بهتر است بیمار با یک مشاور صحبت کند، یا گاهی پزشک داروهایی را برای بیمار تجویز می کند تا بهتر بتواند با احساسات خود کنار بیاید.
طبیعی است که بیمار دچار احساساتی از این دست شود. علاوه بر آن زندگی با سرطان و انجام درمان استرس زا است.
راز جالبی که تا به حال به آن دقت نکردید!
60 نکته آموزنده برای زندگی
از خون بند ناف چه استفادهای میشود؟
خوبی های همدیگر را یادآور شویم !
روزی معلمی از دانش آموزانش خواست که اسامی همکلاسی هایشان را بر روی دو ورق کاغذ بنویسند و پس از نوشتن هر اسم یک خط فاصله قرار دهند .
سپس از آنها خواست که درباره قشنگترین چیزی که میتوانند در مورد هرکدام از همکلاسی هایشان بگویند ، فکر کنند و در آن خط های خالی بنویسند .
بقیه وقت کلاس با انجام این تکلیف درسی گذشت و هرکدام از دانش آموزان پس از اتمام ،برگه های خود را به معلم تحویل داده ، کلاس را ترک کردند .
روز شنبه ، معلم نام هر کدام از دانش آموزان را در برگه ای جداگانه نوشت ، وسپس تمام نظرات بچه های دیگر در مورد هر دانش آموز را در زیر اسم آنها نوشت .
روز دوشنبه ، معلم برگه مربوط به هر دانش آموز را تحویل داد .
شادی خاصی کلاس را فرا گرفت .
معلم این زمزمه ها را از کلاس شنید ” واقعا ؟ “
“من هرگز نمی دانستم که دیگران به وجود من اهمیت می دهند! “
“من نمی دانستم که دیگران اینقدر مرا دوست دارند . “
دیگر صحبتی ار آن برگه ها نشد .
معلم نیز ندانست که آیا آنها بعد از کلاس با والدینشان در مورد موضوع کلاس به بحث وصحبت پرداختند یا نه ، به هر حال برایش مهم نبود .
آن تکلیف هدف معلم را بر آورده کرده بود .دانش آموزان از خود و تک تک همکلاسی هایشان راضی بودند با گذشت سالها بچه های کلاس از یکدیگر دورافتادند .
چند سال بعد ، یکی از دانش آموزان درجنگ کشته شد . و معلمش در مراسم خاکسپاری او شرکت کرد .
او تابحال ، یک سرباز را در تابوت ندیده بود … پسر کشته شده ، جوان خوش قیافه وبرازنده ای به نظر می رسید .
قبرستان مملو از دوستان سرباز بود . دوستانش با عبور از کنار تابوت وی ، مراسم وداع را بجا آوردند . معلم آخرین نفر در این مراسم تودیع بود .
به محض اینکه معلم در کنار تابوت قرار گرفت، یکی از سربازانی که مسئول حمل تابوت بود ، به سوی او آمد و پرسید : ” آیا شما معلم ریاضی مارک نبودید؟ “
معلم با تکان دادن سر پاسخ داد : ” چرا “
سرباز ادامه داد : ” مارک همیشه درصحبتهایش از شما یاد می کرد . “پس از مراسم تدفین ، اکثر همکلاسی هایش برای صرف ناهار گرد هم آمدند . پدر و مادر مارک نیز
که در آنجا بودند ، آشکارا معلوم بود که منتظر ملاقات با معلم مارک هستند .
پدر مارک در حالیکه کیف پولش را از جیبش بیرون می کشید ، به معلم گفت :”ما می خواهیم چیزی را به شما نشان دهیم که فکر می کنیم برایتان آشنا باشد . “او با دقت دو برگه کاغذ
فرسوده دفتریادداشت که از ظاهرشان پیدا بود بارها وبارها تا خورده و با نواری به هم بسته شده بودند را از کیفش در آورد .
خانم معلم با یک نگاه آنها را شناخت . آن کاغذها ، همانی بودند که تمام خوبی های مارک از دیدگاه دوستانش درونشان نوشته شده بود .
مادر مارک گفت : ” از شما به خاطر کاری که انجام دادید متشکریم . همانطور که می بینید مارک آن را همانند گنجی نگه داشته است . “
همکلاسی های سابق مارک دور هم جمع شدند .چارلی با کمرویی لبخند زد و گفت : ” من هنوز لیست خودم را دارم . اون رو در کشوی بالای میزم گذاشتم . “
همسر چاک گفت : ” چاک از من خواست که آن را در آلبوم عروسیمان بگذارم . “
مارلین گفت : ” من هم برای خودم را دارم .توی دفتر خاطراتم گذاشته ام . “
سپس ویکی ، کیفش را از ساک بیرون کشید ولیست فرسوده اش را به بچه ها نشان داد و گفت :” این همیشه با منه . . . . ” . ” من فکر نمی کنم که کسی لیستش را نگه
نداشته باشد . “
معلم با شنیدن حرف های شاگردانش دیگر طاقت نیاورده ، گریه اش گرفت . او برای مارک و برای همه دوستانش که دیگر او را نمی دیدند ، گریه می کرد .
سرنوشت انسانها در این جامعه بقدری پیچیده است که ما فراموش می کنیم این زندگی روزی به پایان خواهد رسید ، و هیچ یک از ما نمی داند که آن روز کی اتفاق خواهد افتاد .
بنابراین به کسانی که دوستشان دارید و به آنها توجه دارید بگویید که برایتان مهم و با ارزشند ، قبل از آنکه برای گفتن دیر شده باشد.
آشنایی با موثرترین روش های حفاظت از مفاصل در برابر انواع آسیب ها و بیماری ها
آشنایی با موثرترین روش های حفاظت از مفاصل در برابر انواع آسیب ها و بیماری ها
همه ما می دانیم که منظور از مفاصل محل اتصال دو استخوان است و ساختار ویژه آن به ما این امکان را می دهد که زانو، مچ دست و…را خم و راست کنیم.برای اطرفیان خود دست تکان دهیم، سر خود را به اطراف حرکت دهیم . این عملکردهای قابل توجه محصول فعالیت این بخش حساس بدن است و سلامت آن مسلما حائز اهمیت می باشد.
بافت نرم مفاصل از جمله غضروف و مایع مخصوص سینویوم در این محل تشکیل لایه ای را می دهند که از سائیده شدن سر استخوان ها در این محل ممانعت به عمل آید. به مرور افزایش سن آسیب پذیری مفاصل بیشتر می شوند و حتی بد نشستن و یا برداشتن بار بیش از اندازه باعث آسیب آن می شود و به این ترتیب التهاب و سایر مشکلات مفاصل بروز می کند.
بهترین روش برای مراقبت از مفاصل حفظ قدرت و سلامت ماهیچه ها، استخوان و رباط ها می باشد و بهترین روش برای رسیدن به این هدف عبارتند از:
۱- مراقبت از وزن مناسب: وزن خود را کنترل کنید . این بهترین کمک برای حفظ سلامت مفاصل شماست. از جمله مهمترین مفاصلی که وزن شما را تحمل می کنند عبارتند از:زانوها، استخوان لگن و کمر. شاید به همین خاطر است که اغلب مشکلات مفصلی نیز در همین نواحی بروز می کند. به موازات افزایش وزن و به مرور زمان فرسودگی مفاصل دو چندان می شود. در حالی که کاهش وزن ، فشار وارد به این نواحی را در حد قابل توجهی کاهش می دهد.
۲- تحرک و ورزش را فراموش نکنید: ورزش موجب کاهش وزن می شود. تحقیقات نشان می دهد که تمرینات ایروبیک باعث کاهش التهاب مفاصل می شود. از طرفی عدم تحرک ، اعتیاد به کامپیوتر و تلویزیون باعث بروز درد مفاصل می شود. عدم تحرک به معنای سفت و سختی مفاصل است. پس تحرک را فراموش نکنید.
۳- تقویت ساختمان ماهیچه ای: ماهیچه های قوی محافظ مفاصل هستند،اگر ماهیچه کافی ندارید و به اندازه کافی قوی نیستند ، به مفاصل ضربه و فشار وارد می کنید ، به خصوص زانوها که باید تمام وزن بدن را تحمل کنند. ورزش های ویژه قدرتی به ساختمان سازی ماهیچه ای کمک به سزایی می کند.
۴- ماهیچه های شکمی و بخش مرکزی بدن را تقویت کنید: اختصاص ورزش های ویژه برای تقویت این بخش لازم است . تقویت ماهیچه های شکمی نیز باعث حفظ تعادل می شود و از آسیب به مفاصل جلوگیری می کند.
۵- محدودیت ها و ناتوانی های خود را بشناسید:بعضی از فعالیت ها و ورزش ها برای بعضی از مفاصل سخت و آسیب رسان است و بنابر این ممکن است بعد از آنجام آن احساس درد کنید. به طور کلی گفته می شود که چنانچه بعد از انجام تمرینات بیش از ۴۵ دقیقه درد در نواحی فعال احساس کردید باید در دفعات بعدی به طور سبک تر و ملایم تر اجرا کنید.این دردها به این معنا است که مفاصل شما بیش از اندازه در هنگام ورزش تحت فشار بوده است و این هدف ما نیست.
۶- مراقب وضع و یا فرم بدن خود باشید.خمیدگی و عدم استواری برای مفاصل خوب نیست. سعی کنید چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده ، استواری و راست قامتی خود را حفظ کنید.این حالت استوار موجب حفاظت از مفاصل گردن تا زانو می شود. حتی در هنگام حمل اشیا نیز استواری خود را حفظ کنید. مثلا اگر کوله پشتی به دوش دارید روی دو شانه خود وزن آن را توزیع کنید.
۷- از یخ استفاده کنید: یخ نقش به سزایی در کاهش درد مفاصل دارد.از تورم و درد مفاصل می کاهد . اگر در بخش مفاصل دچار زخم و جراحت شدید، از کیسه یخ به مدت کمتر از ۲۰ دقیقه استفاده کنید.البته توجه داشته باشید پارچه یا کیسه قرار داده و روی مفاصل بگذلرید.
۸- تغذیه مناسب: تغذیه مناسب و سالم به حفظ سلامت استخوان ها کمک می کند. در رژیم غذایی روزانه خود به قدر کافی از غذای کلیسم دار تناول کنید. به عنوان مثال ماست، کلم بروکلی و ساده و انجیر سرشار از کلیسم است. بعلاوه ویتامین c در کاهش احتمال پوکی ا ستخوان نقش موثری دارد ، پس از خوردن پرتقال غافل نشوید.
DNA چیست؟
دی.ان.ای یا دنا سرواژهٔ عبارت دئوکسی ریبونوکلئیک اسید نوعی اسید نوکلئیکمیباشد که دارای دستورالعملهای ژنتیکی است که برای کار کرد و توسعه بیولوژیکی موجودات زنده و ویروس مورد استفاده قرار میگیرد. نقش اصلی مولکولDNA ذخیره سازی طولانی مدت اطلاعات ژنتیکی میباشد.
کار دی ان ای در سلولها
پیام های ژنتیکی موجود در مولکول DNA در نهایت برای مواردی چون ساخت پروتئینو مولکولهای RNA در یاخته، مورد استفاده قرار میگیرد. قطعه هایی از DNA که پیام های ژنتیکی را باخود حمل میکنند ژن نامیده میشوند ولی DNA توالیهای دیگری نیز دارد که برای ساخت خود DNA یا تنظیم استفاده از اطلاعات ژنتیکی موجود در ژن، مورد استفاده قرار میگیرند. از لحاظ شیمیایی، DNA از دو رشته طولانی پلیمری با واحدهای ساختاری از جنس نوکلئوتید تشکیل شده است که شامل ستونهایی از گروههای قند و فسفات هستند.اتصال نوکلئوتیدها به هم در زنجیره توسط گروه های هیدروکسیل کربن 3́ قند و́ 2 ریبوز است به این اتصال فسفودی استر می گویند؛ که در نهایت اسکلت DNA ساخته می شود.این دو رشته DNA با هم موازی هستند. مولکولهای قند از طریق چهار نوع باز آلی به یکدیگر متصل میباشند. توالی این چهار باز آلی باعث رمزگذاری رشته ژنتیکی میشود که این رمزها برای ساخت اسیدآمینه که واحدهای سازنده پروتئین میباشند مورد استفاده قرار میگیرد. این رمز ژنتیکی توسط مولکول RNAدر مرحله برگردان خوانده میشود و برای ساخت اسیدآمینه مورد استفاده قرار میگیرد. DNA در داخل یاخته به شکل سازههایی به نام فام تن میباشد. دو نسخه از هر فام تن در زمان تقسیم یاخته ساخته میشود. فرآیند تکثیر به دو نسخه را نسخه برداری DNA مینامند. فام تن در هوهسته ای ها)جانوران، گیاهان، قارچها، آغازیان (در بخشی به نام هسته یاخته قرار میگیرد در حالیکه در پیش هسته ای ها) باکتری و آرکیها) در سیتوپلاسم یاخته قرار دارد و جایگاه مشخصی ندارد. در داخل فام تن پروتئینهای کروماتینی )کروماتین واحد سازنده DNA میباشد) مانند هیستون وجود دارد که وظیفه فشرده سازی DNA و تنظیم بیان ژنها را برعهده دارند. هیستونها تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله استیلاسیون یا دزاستیلاسیون هیستونی بسته یا باز میشوند و بدین ترتیب رونویسی از ژنهای ناحیه مربوط به آنها متوقف یا آغاز میشود.
ویژگیها
1- DNA پلیمری است که از رشتههای تکرار شونده شامل واحدهای سازندهای از جنس نوکلئوتید میباشد.
2- طول رشته زنجیرهای DNA ۲۲ تا ۲۶ آنگستروم (۲٫۲ تا ۲٫۶ نانومتر)وعرض آن آنگستروم یا (۰٫۳۳ نانومتر) میباشد
3- اگرچه هر واحد تکرار شونده DNA بسیار کوچک میباشد ولی رشته پلیمری DNA ممکن است از میلیونها نوکلئوتید تشکیل شده باشد.برای مثال بزرگترین فام تن انسان، فام تن شماره یک دارای طولی به اندازه ۲۲۰میلیون باز آلی مکمل میباشد.
4- دو رشته سازنده DNA ساختار در هم پیچیدهای همچون درخت انگور به شکل مارپیچ دارند. یک باز آلی پیوند داده شده به قند نوکلئوزید گفته میشود واگر نوکلئوزید از طریق باز خود به گروه فسفات متصل شود نوکلئوتید تشکیل میشود.اگر چندین نوکلئوتید با یکدیگر پیوند داده شده باشند به طورمثال در DNA به آن پلی نکلئوتید گفته میشود.
5- رشتههای DNA از واحدهایی متشکل از قند وگروه فسفات میباشد که به صورت متناوب وتکراری در طول رشته قرار گرفتند.
6- قند مورد استفاده در DNA دئوکسی ریبوز که نوعی پنتوز(قند پنج کربنی) است تشکیل شدهاست. قندها توسط گروههای فسفری به یکدیگر پیوند داده شدهاند.
DNA مي تواند در شرايط متفاوت به يكي از حالت هاي زير ديده شود.
شکل های مارپیچ DNA | حالت A | حالتB | حالت Z | |
نسبت های کلی | کوتاه و پهن | بزرگتر و باریکتر | طویل و باریک | |
ارتفاع به ازای هرجفت باز | 3/2آنگستروم | 23/3آنگستروم | 8/3آنگستروم | |
قطر مارپیچ | 5/25آنگستروم | 7/23آنگستروم | 4/18آنگستروم | |
جهت چرخش مارپیچ | راست گرد | راست گرد | چپ گرد | |
خمیدگی باز نسبت به محور مارپیچ | 19+ | 2/1- | 9- | |
متوسط چرخش پروانه ای جفت باز | 18+ | 16+ | حدود 0 | |
موقعیت محور مارپیچ | شیار بزرگ | از میان جفت باز ها | شیار کوچک | |
اندازه ی شیار بزرگ | بسیار باریک با عمق زیاد | پهن و عمق متوسط | پهن شده به روی سطح مارپیچ | |
اندازه ی شیار کوچک | بسیار پهن ولی کم عمق | باریک و عمق متوسط | بسیار باریک ولی خیلی عمیق | |
صورت بندی پیوند گلیکوزیدی | آنتی | آنتی | آنتی در Cو سین در G | |
جفت باز در هر دور مارپیچ | 11 | 10 | 12 |
حالت Bفرم عادی داخل یاخته است.
DNA یک مارپیچ راست گردان است .اگر دست راست را بالای مولکول DNA قرار داده به طوریکه انگشت شصت به سمت بالا و در طول محور بلند مارپیچ باشند و انگشتان شیارها را در مارپیچ دنبال کنند یکی از رشته ها را در جهتی دنبال کنید که انگشت شصت شما اشاره می کند هر جفت باز نسبت به قبلی 36 درجه دور می زند.
جا به جا شدگي باز موقعی رخ می دهد که یک باز از زنجیره خارج شود. این امر باعث متیله شدن باز یا حذف بازهای آسیب دیده می شود. به نظر می رسد زی مایه دخیل در نوترکیبی هم ساخت و هم چنین ترمیم DNA برای یافتن مکان های هم ساخت یا آسیب دیده شروع به بررسی مولکول DNA و خارج کردن تک تک بازها می کنند . این عمل انرژی زیادی نیاز ندارد.
چرخش پروانه ايحالتی است که باز نسبت به محور بزرگ می چرخد . به طوریکه دو عضو شرکت کننده در یک جفت باز، همیشه به طور دقیق در یک صفحه نیستند؛ آن ها می توانند یک نظم چرخش پروانه ای به خود بگیرند در این نظم دو باز در جهت عکس هم حول محور بزرگ جفت باز چرخیده و به جفت باز ویژگی شبیه پروانه می دهد.
واسرشته شدن DNA حالتی است که وقتی DNA در دمایی بیش از دمای بدن قرار می گیرد یا در PHبالا قرار دارد حاصل می شود و نیروهای ضعیف بین دو رشته از بین رفته و دو رشته باز می شود. دو رشته ی DNA از آن جایی که به وسیله ی نیروهای ضعیف به هم وصل هستند با حرارت دادن محلول تا دمایی بیش از دمای بدن یا تحت شرایط PH بالا می تواند واسرشته شود.
بازسرشته شدن DNA موقعی ایجاد می شود که دو رشته ی واسرشته شده در شرایط مناسب دوباره به یکدیگر متصل شوند. یکی از دلایل ناهمگنی ژنی در هوهسته ها این است که بعد از وا سرشته شدن با سرعت های متفاوتی به سمت باز سرشته شدن می روند بعضی بسیار سریع (این قطعه ها تعدادشان زیاد است) و بعضی بسیار کند هستند. (این قطعه ها تعدادشان کم است)
هيبريدشدگي به معنای این است که دو رشته از دو منبع مختلف به یکدیگر متصل شوند حتی یکی از رشته ها می تواند RNA باشد.
افزايش جذب حالتی است که در آن میزان جذب نوری DNA افزایش می یابد. بیشترین میزان جذب در 260 nmدیده می شود که در آن بازها مسئول هستند. با باز سرشته شدن DNA پدیده ی كاهش جذب رخ خواهد داد. کاهش جذب به علت روی هم قرار گیری بازهاست .اگر دمای محلول DNA تا دمای آب جوش بالا رود چگالی نوری که جذب می شودبه طور قابل توجهی بالا می رود. نقطه ذوب DNA که آن را باTm نشان می دهند دمایی است که در آن DNA مشابه یخ ذوب می شود و از ساختار نظم دار مارپیچ به ساختار تک رشته ای با نظم کمتر تبدیل می شود. نقطه ی ذوب بستگی به درصد C:Gوقدرت یونی محلول دارد؛ که هرچه بیشتر باشد دما هم افزایش می یابد ذوب شدن پدیده ای تعاونی است.
ابرمارپيچ مثبت و منفي:میزان ابرمارپیچ با اندازه گیری اختلاف بین LK°وLK محاسبه می شود که تفاوت اتصال نامیده می شود.اگر مقدار آن برای یک cccDNAبه طور معنی داری غیر از صفر باشد این DNA تحت فشار پیچشی قرار دارد. و گفته می شود این مولکول دارای ابر مارپیچ منفی است و بر عکس اگر LK>LK°باشد دارای ابر مارپیچ منفی است.
باز آلی
DNAنوکلئوتید هر رشته از طریق بازهای آلی در هر دو رشته به یکدیگر متصل میشوند. این اتصال بین دو باز آلی نوکلئوتیدهای دو طرف رشته میباشد به این بازهای متصل به هم باز مکمل گفته میشود. بازهای آلی به چهار شکلآدنین، باز تیمین، باز سیتوزین و باز گوانین وجود دارند که از این میان، باز آدنین مکمل تیمین، و باز گوانین مکمل سیتوزین میباشد. این توالی دورشتهای غیر قطبی و نامحلول در آب میباشد. پیوند بازهای مکمل با یکدیگر از طریق پیوند بین هیدروژن یک باز با مولکول نیتروژن یا اکسیژن باز مکمل حاصل میشود. این پیوند از نوع قوی کووالانسی نمیباشد و در نتیجه به راحتی شکسته میشود و قابل جایگزینی میباشد. به همین سبب زنجیره دو رشتهای DNA را به زیپ لباس تشبیه کردهاند که به راحتی در اثر فشار یا گرمای بالا از یکدیگر جدا میشوند. پیوند مولکول هیدروژنبین دو باز مکمل آدنین-تیمین با گوانین-سیتوزین متفاوت میباشد. در گوانین-سیتوزین سه مولکول هیدروژن پیوندی وجود دارد در حالیکه در آدنین-تیمین دو مولکول هیدروژن پیوندی وجود دارد در نتیجه میزان تعداد بازهای مکمل گوانین-سیتوزین تعیین کننده استحکام DNA میباشد بطوریکه هرچه مقدار آن بیشتر باشدDNA مستحکم تر است.
همانند سازی DNA
همانند سازی برای انجام گرفتن تقسیمات سلولی یا همان میتوز و میوز میباشد. در این اعمال سلولی با ۴۶ فام تن به دو سلول ۴۶ فام تنی دیگر تقسیم میشود که باید هر فام تن قبل از تقسیم، فام تنی مانند خود را پدید آورد. ابتدا آنزیمی به نام هلیکاز(helicase)دو رشته به هم پیچیده DNA را از هم جدا میکند(علت نام گذاری این آنزیم به این دلیل است که پیوند بین دو رشته، از نوع پیوند هیدروژنی میباشد)؛ سپس چند پروتیین بنام SSBP به دو رشته میچسبند و به آنها اجازه به هم پیوستن دوباره را نمیدهند. در دو طرف هر رشته اعدادی گذاشته شدهاست که یک طرف '۵ و طرف دیگر '۳ است و در رشته مقابل هم برعکس رشته دیگری میباشد؛ یعنی یک طرف از یک رشته از هر دو طرف خود(عمودی-افقی) به عدد دیگر میرسد. مسیر همانند سازی هم همواره از '۵ به '۳ میباشد. آنزیم دیگری به نام DNA Polimerase 1 میآید و همانند سازی را در یکی از رشتههایی که انتهای '۳ آزاد دارد، انجام میدهد ولی در یکی از رشتهها که انتهای '۳ آزاد ندارد آنزیمی به نام DNA Polimerase 3 میآید و همانند سازی را با روش دیگری انجام میدهد. ابتدا آنزیم دیگری بنام RNA Polimerase میآید و قطعههای RNA را قرار میدهد و سپس DNA Polimerase 3 در کنار این قطعه مینشیند و همانند سازی را از جای مشخص شدهای ادامه میدهد(زیرا انرژی زیاد و جای باز ندارد). سپس دوباره این عمل کمی آن طرفتر یعنی به طرف '۵ انجام میگیرد؛ البته اینجا دو مشکل به وجود میآید:
در همانند سازی DNA قطعههایی از RNA وجود دارد - رشته DNA کپی شده به قطعههای RNA نمیچسبد و فاصله ایجاد میشود که به این فواصل، قطعات اوکازاکی گفته میشود. برای رفع اشکال اول، آنزیمی بنامRNase H قطعات RNA را بر میدارد و به جای آنها DNA میگذارد که این نیاز به یون منیزیم دارد. برای رفع اشکال دوم، آنزیمی بنام) DNA Ligase لیگاز) میآید و در قطعات اوکازاکی مینشیند و آنها را پر میکند.
جانوران یوکاریوتی: جانورانی مانند انسان که سلولهای آنان دارای هسته میباشد و همانند سازی در دو جهت انجام میگیرد.
جانوران پرو کاریوتی: جانورانی مانند باکتریها که سلول آنها هسته ندارد و کروموزومها در سیتوپلاسم پخش شدهاند و همانند سازی در آنها یک سویه میباشد که کروموزومهای آنان به شکل حلقه میباشد.
انـدرزهایی زیبا از دانشمنـد بزرگ آلبـرت اینـشتیـن
او حتی در نوجوانی از به چالش کشیدن نظرات و عقاید اطرافیانش ابایی نداشت. از روش تدریس رایج در مدارس آن زمان راضی نبود. او در یادگیری به تفکر انتقادی در برابر حفظ بی چون و چرای مطالب کتاب ها معتقد بود. اگر قرار بود هر بار که کسی کارهایش را به باد انتقاد می گرفت عقب نشینی کند و دست از تلاش بکشد هیچ وقت به موفقیت نمی رسید. برخی از نظریه های او به سرعت و سهولت در مجامع علمی پذیرفته نشد اما او از پا ننشست، ادامه داد و سرانجام توانست نگاه بشریت را به جهان هستی دگرگون کند.
2.زیاد جدی نگیر!
زمانی که اینشتین در آمریکا به شهرت رسید اغلب مردم او را در خیابان می شناختند و درباره ی نظریه هایش او را سؤال پیچ می کردند. ولی او با لطافت طبع خاص خودش می خندید و می گفت همه من را با پروفسور اینشتین اشتباه می گیرند. با توجه به نوع کاری که انجام می داد(فعالیت عمیق فکری) هیچ کس انتظار شخصیتی شوخ در کسی که با نظریاتش جهان را به لرزه درآورد ندارد. اما تلاش برای نیل به پیروزی کاری نیست که جدیتی همیشگی بطلبد. اندکی شوخ طبعی و شادی در دراز مدت ضامن سلامتی است. اگر اینشتین در تمام مدت کار و فعالیتش جدی و عبوس بود، با کاری که او انجام می داد و مباحث عمیقی که درگیرش شده بود مطمئناً به عرصه جنون می رسید.
3.گاهی فقط تظاهر کن که مشغول فعالیتی!
مانند بقیه افراد اینشتین هم گاهی حس و حوصله کار نداشت او هم به مرخصی می رفت. اما موفقیت و حجم عظیم یافته های او نشان می دهد که علیرغم آنکه گاهی از کار دست می کشید اما هیچگاه مسیرش را گم نکرد و دست از تلاش نکشید. او به خوبی می دانست که احساسات و عواطف تکیه گاهی مطمئن برای اهداف و آرزوهای بزرگ هستند.
4.انتقاد پذیر باش!
مثل همه ی بزرگان می دانست که ممکن نیست همه با عقاید و نظراتش موافق باشند و البته لزومی بر جلب موافقتشان نمی دید. اما این بازخوردها را چالش هایی در ادامه ی راهش می انگاشت و سعی می کرد سختتر کار کند تا به آن ها ثابت شود که اشتباه می کنند و او درست می گوید. تلاش برای جلب رضایت و اعتماد منتقدین تنها اتلاف وقت وانرژی است که می توانی از آن برای پیشبرد کارت فارغ از نظرات و عقاید دیگران استفاده کنی.
5. شکست را سخت در آغوش بگیر!
فیزیک جزء علوم دقیق است اما بعید می دانم هیچ فیزیکدانی در همان ابتدای مواجهه با آن به همه ی ابعادش مسلط شده باشد. اینشتین معتقد بود موفقیت یعنی روند یادگیری در گذر زمان! تنها هدف و مأموریت اشتباهات، آموزش نکات کوچک و بزرگ به او بود. اشتباهاتی که با برگشتن و تصحیح آن ها روی تخته سیاه کارگاهش، راهش را در حرکت دوباره در آن مسیر هموارتر می ساخت. یکی از معظلاتی که همواره ما را عقب نگه می دارد ترس از ارتکاب اشتباه است. در دراز مدت در می یابی که سکوت و سکون به مراتب بدتر و مضرتر از رفتن و اشتباه کردن است. اشتباه در واقع یعنی به پیش رفتن و یادگرفتن آن چه نباید انجام داد.
6.قدم های کوچک بسوی هدف
اکثر ما موفقیت را قله ای دور از دسترس می بینیم و این گاهی باعث می شود هیچ تمایلی به سعی و تلاش از خود نشان ندهیم. چرا سختی بکشیم وقتی به هر حال این راه طی می شود و به پایان می رسد؟ این تصور از پیروزی اشتباه و مهلک است. اینشتین روز و شب تلاش کرد و بر کاستی ها و مسائل علم فیزیک غلبه کرد اما نه یک شبه! هدفی غایی در ذهن داشت و می دانست با هر گامی که به جلو بر می دارد یک قدم به آن چه در ذهنش دارد نزدیکتر می شود. کار کوچکی که در یک زمان محدود انجام می دهی شاید به نظر بزرگ و مهم نرسد اما بدان که در مقیاس بزرگتر حرکتی است کوچک در مسیری طولانی به سوی هدفی بزرگ!
7. خودخواه نباش!
موفقیت های اینشتین موجب حسن شهرت و محبوبیتش در جهان شد. وی بدون هیچ گونه چشمداشت و تمایلی به کسب قدرت یا ثروت موجب پیشرفت و تعالی نوع بشر شد! او خیر و صلاح انسان ها را سرلوحه ی راهش قرار داد و تا رسیدن به آن از پا ننشست. به خاطر داشته باشیم که ما در این دنیا تنها نیستیم و تنها برای خودمان زندگی نمی کنیم. وقتی سخاوتمندانه، با رویی گشاده و قلبی سبکبار و رها به دیگران خدمت کنیم جهان تبدیل به مکانی بهتر می شود و این امر کمک می کند تا در مسیر زندگی دگرش یابیم و انسان های بهتری شویم.
8.تنها به ساز خودت برقص!
اینشتین از دنباله روی های کوکورانه و بی فکر مردم متنفر بود. اگر به دیگران اجازه بدهی در مورد تواناییهایت اظهار نظر کنند باید تنها به رؤیای پیروزی وکامیابی بسنده کنی. آنچه اطرافیان در مورد ما میگویند نظراتی است که البته وحی منزل نیستند و در بیشتر موارد باید به آرامی از کنار آن ها گذشت. قدرت اندیشه و اختیار موهبتی بزرگ برای همه ی انسان هاست. دنیا با آن چه امروز می بینیم بسیار تفاوت داشت اگر اینشتین تحت تأثیر حرف کسی قرار می گرفت که در کودکی به او گفته بود: به درد هیچ کاری نمی خورد!
9. همیشه برای یادگیری و پیشرفت حرص و ولع داشته باش!
او خودش را صاحب استعداد خاصی نمی دید تنها تفاوتش این بود که بسیار کنجکاو بود. او سیری ناپذیر بود. هر مقاله و نظریه ای گامی بود به سوی پرسش و پاسخ بعدی! بعدی! بعدی! همیشه به دنبال تازه ها! همیشه در حال رشد و بالیدن! اگر این صفات را در خودمان نهادینه کنیم به موفقیت نزدیکتر می شویم. سمی ترین تفکر ممکن آن است که فکر کنیم آن چه انجام داده ایم کافی است! احساس کامل بودن را در خودت از بین ببر تا راهت را برای پیشرفت هموار سازی!
10. ادامه بده! از پا ننشین!
در مسیر پیش روی به سوی آمال و آرزوهایت ممکن است با موانع زیادی روبرو شوی. اما این دلیل نمی شود که عقب نشینی کنی و بازی را واگذار کنی! این فقط نشان می دهد که چقدر اراده ات سست و بی جان است! اینشتین کسی بود که سعی کرد در زندگی با مسائل و مشکلات کنار بیاید و آن ها را قدم به قدم حل کند.
سفر در زمان
۹ درمان طبیعی برای برخی بیماریها
شناخت خواص خوراکی های طبیعی در دسترس و ارزان قیمت می تواند به شما کمک کند که گاهی زودتر به داد خودتان برسید. البته ناگفته نماند که برای انجام هر یک از این روش ها باید نظر پزشک را هم جویا شوید و از درمان های خودسرانه پرهیز کنید تا گرفتار عوارض ناخواسته این درمان های طبیعی نشوید.
▪ لیمو و جای جوش
دکتر آدری کیونین، متخصص پوست ومو می گوید: شما می توانید برای از بین بردن جای جوش های صورت تان، روزی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه یک قطعه لیمو ترش تازه را روی پوست تان بگذارید و بعد از ۱۲ هفته از داشتن پوستی صاف و شفاف لذت ببرید. اسید موجود در آب لیمو ترش سبب از بین رفتن جای جوش ها می شود. ولی اگر پوست خشکی دارید، بهتر است از این روش استفاده نکنید.
▪ سرکه سیب و ضرب دیدگی
محققان می گویند سرکه سیب یکی از موثرترین مواد برای مبارزه با بیماری های التهابی است. بنابراین اگر قسمتی از بدن تان دچار ضرب دیدگی شده و ورم کرده است، روزی چند نوبت یک دستمال پارچه ای را به سرکه سیب آغشته کنید و روی قسمت متورم بمالید، یا روزی دو بار خمیری متشکل از سرکه سیب و سفیده تخم مرغ را به مدت یک ساعت روی بخش ضرب دیده بگذارید.
▪ زنجبیل و دل درد
این گیاه معجزه گر بهترین درمان برای دل دردهای ساده و حتی دل دردهای دوران بارداری و قاعدگی است. مطمئن باشید که اگر دل درد به سراغ تان بیاید، با نوشیدن روزی دو لیوان دم کرده زنجبیل می توانید از دست آن خلاص شوید. برای درست کردن دم کرده زنجبیل هم کافی است یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه را در یک قوری آب داغ بریزید و ۱۰ دقیقه منتظر شوید تا خوب دم بکشد و آماده نوشیدن شود.
▪ عسل و خراش پوستی
این خوراکی شیرین و خوش مزه، حاوی دو ماده موثر و مفید برای درمان زخم های ناشی از بریدگی یا خراش است؛ شکر برای از بین بردن رطوبت و در نتیجه از بین رفتن باکتری ها و پراکسید هیدروژن برای ضدعفونی کردن. پس شما می توانید برای درمان بریدگی های سطحی تان به سادگی از این ماده شفابخش استفاده کنید.
▪ نمک و بوی بد پاها
یکی از مشکلاتی که اکثر ورزشکاران و گاهی افراد غیر ورزشکار با آن دست به گریبان اند، مشکلات مربوط به پاهاست. تعریق بیش از حد و بوی نامطبوع پا ، به وجود آمدن قارچ های پوستی بین انگشتان پا و سفتی پوست به خصوص در پاشنه و انگشت شست پا، از جمله ی این مشکلات هستند. دکتر سوزان لوین، متخصص بیماری های داخلی، به کلیه افرادی که به نوعی با هر کدام از این مشکلات درگیر هستند توصیه می کند روزانه ۵ تا ۱۰ دقیقه پاهای شان را در محلولی حاوی یک لیتر آب گرم و دو قاشق چای خوری نمک، قرار دهند.
▪ روغن زیتون و اگزما
خشکی و خارش شدید پوست در بیماری اگزما بسیار آزار دهنده است. اگر از این بیماری پوستی رنج می برید و داروهای شیمیایی هم حساسیت پوست تان را بیشتر کرده اند، می توانید روزی چند نوبت یک قاشق چای خوری روغن زیتون را روی هر ۵/۲ سانتی متر از پوست مبتلا بمالید و اگر بیماری تان شدید و پیشرفته است، منطقه چرب شده را با یک پوشش پلاستیکی هم بپوشانید.
▪ شیر و آرامش
دکتر برنارد ویتون، روان پزشک، می گوید: اگر می خواهید پیش از خوابیدن به آرامش کامل برسید و با ذهنی آرام یک خواب لذت بخش را تجربه کنید، نیم ساعت قبل از خواب یک لیوان شیر گرم بنوشید. اسیدآمینه ای به نام تریپتوفان در شیر وجود دارد که باعث ایجاد حس آرامش می شود.
▪ دم کرده بابونه و میخچه
دکتر لوین می گوید: آسان ترین راه برای از بین بردن میخچه پا این است که روزی دو ساعت آن را در دم کرده ی بابونه قرار دهید. این دم کرده گیاهی، بهترین ماده برای نرم کردن پوست سفت شده هم به شمار می آید. در ضمن اگر دیدید پوست تان بعد از قرار گرفتن در دم کرده بابونه رنگ گرفت، اصلا نگران نشوید. مقداری آب ولرم و صابون ملایم می تواند مشکل شما را خیلی سریع حل کند.
▪ جوش شیرین و عفونت ادراری
به گفته دکتر لارین گیل اسپای، اورولوژیست، جوش شیرین با قلیایی کردن محیط مثانه باعث جلوگیری از تکثیر باکتری ها می شود، بنابراین اگر به عفونت دستگاه ادراری مبتلا شده اید و به پزشک هم دسترسی ندارید، روزی یک لیوان آب که با یک چهارم قاشق چای خوری جوش شیرین مخلوط شده است را بخورید و در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کنید.
آشنايي با انواع سرم
آشنايي با انواع سرم
سرم ها جز مواد دارویی هستند که دارای ترکیبات متفاوت بوده و هر کام از آنها برای بیماری خاصی مورد استفاده قرار می گیرند سرم ها دارای ترکیبات آمینو اسیدی، کربوهیدراتی، الکترولیتی و …. هستند .
در طبقه بندی محلول های تزریقی ترکیب شیمیایی و غلظت اسمزی محلول اهمیت دارد.
ترکیب شیمیایی :
محلول نمکی
محلول قندی
محلول قندی نمکی
محلول های جایگزینی پلاسما
محلول های قلیایی
محلول های تغذیه ای
● محلول ها از نظرغلظت اسمزی:
1. محلول های ایزوتونیک : غلظت اسمزی ایده ال برای محلول های تزریقی که تامین آب و الکترولیت بدون اختلال و جا به جایی در مایعات بدن
مثل : رینگر ، دکستروز ۵% ، نرمال سالین
2. محلول های هیپرتونیک : غلظت اسمزی بیش از غلظت اسمزی خون که باعث انتقال آب از داخل به خارج می شود و به حجم مایعات خارج سلولی افزوده می شود منجر به کاهش ADH و خروج ادرار از دستگاه ادراری صورت گیرد . مصرف در موارد ادم مغزی
مثل : مانیتول ۱۰% و ۲۰%
3. محلول های هیپوتونیک : خواص درمانی کمتر از هیپرتونیک است . غلظت اسمزی کمتر از خون دارند . باعث حرکت آب از خارج به داخل تزریق باعث همولیز گلبول های قرمز میشود و ادامه مصرف منجر به تورم سایر سلول های بدن می شود .
مثل : نرمال سالین (نیم نرمال ) آب مقطر ،دکستروز واتر ۵/۲%
● محلول های تزریقی نمکی :
سرم نرمال سالین حاوی NACL و ایزوتونیک است .
Ph محلول ۷-۵/۴ می باشد .
۵۰۰ و ۱۰۰۰ cc برای تزریق و شستشو بطور جداگانه بسته بندی شده اند .
موارد استعمال :
استفراغ هایی که آب بدن از دست میرود .
نارسایی کلیه ها که سدیم از بدن از طریق کلیه دفع می شود .
در دهیدراتاسیون ناشی از اسیدوز دیابتی
در آلکالوز متابولیک به همراه KCL
جایگزین برای ترشحات آسپیره شده از طریق ساکشن معده در بیماران جراحی شده .
در مجموع میتوان به عنوان حلال مواد دارویی، شستشوی معده، شستشوی
بینی و غرغره در تورم لوزه ها، شستشو و پانسمان زخم ها استفاده کرد .
موارد منع مصرف :
در سوء تغذیه پیشرفته، که بیماران دچار ادم می گردند .
در نارسایی کبدی ، قلبی ، کلیوی همراه با ادم.
در افزایش سدیم ( هیپرناترمی ) بهر علت .
عوارض جانبی:اختلال آب و الکترولیت بدن ، احتباس آب و ادم ، هیپوکالمی ،اسیدوز
استفاده از محلولهای شستشو جهت انفوزیون وریدی ممنوع می باشد . از تزریقی می توان جهت شستشو استفاده کرد.
قبل از تزریق فشار خون کنترل شود . تاریخ مصرف کنترل شود در صورت داشتن ذرات جامد از مصرف خودداری گردد.
● محلول تزریقی رینگر:
محلول تزریقی رینگر با غلظت ایزوتونیک NACL ,K , CA
: موارد مصرف علاوه بر می باشد.
: در بیماران گاسترو آنتریت ، شوک هیپوولمیک و جلوگیری از هیپوکالمی ،جایگزین مایعات از دست رفته در حین عمل جراحی (در صورت نبودن لاکتات رینگر ) در تغذیه پارانترال کوتاه مدت به همراه سایر محلول ها.
نکات قابل بررسی : در صورت تغیر رنگ و کدر بودن محلول و منع مصرف دارد .
افزودن محلول هیپرتونیک بیکربنات سدیم به داخل رینگر ممنوع است .
چون با کلسیم در رینگر رسوب کلسیم می دهد . ۲۵ -۲ درجه نگهداری شود .
● رینگر لاکتات :
در بیماران NPO استفاده می شود.
این سرم چند الکترولیتی NA , K , CA ، CL ، لاکتات.
موارد مصرف : اختلال تعادل آب و الکترولیت ها قبل و پس از جراحی ، اسیدوز ، اسهال و سوختگی ها موارد منع مصرف : نارسایی کبدی ، کلیوی ، قلبی دارند . هپاتیتی هستند ممنوع است .
خیز ، اسیدوز متابولیک و آلکالوز، در هیپوکالمی (چون لاکتات به بیکربنات تبدیل می شود و بیکربنات باعث انتقال K از خارج به داخل می شود).
سرم دارو :
حاوی پتاسیم بالا است . ۹ برابر رینگر
موارد استفاده : اسهال و استفراغ شدید ، محرومیت شدید از پتاسیم ، ذیابت قندی ، در شوک هیپرگلیسمی، اسهال های مزمن ،
در تجویز بیش از حد کورتیکواستروئید ها ،در سندرم کوشینگ
موارد منع مصرف : نارسایی کلیه ، هیپرکالمی به هر علت ،وجود بلوک های قلبی ،اسیدوز متابولیک
سرعت تزریق بر اساس نیاز بیمار تنظیم شود . تاریخ مصرف کنترل شود .
● محلول های تزریقی قندی:
قندی ۵% دکستروز یعنی در هر ۱۰۰ cc 5 گرم گلوکز می باشد .
ایزوتونیک بوده ،فاقد الکترولیت و در بسته های ۵۰۰ و ۱۰۰۰ cc وجود دارد .
در مواقع NPO مصرف می شود . و همچنین در موارد زیر مورد استفاده است :
تامین انرژی به دنبال فقر غذایی
جراحی ها
درمان دهیدراتاسیون هیپرتونیک
در الکلیسم های مزمن
ورزش های طولانی مدت که گلوکز پلاسما کاهش می یابد .
درمان back pain
% ۱۰سرم قندی
فاقد الکترولیت و خاصیت دیورتیک
موارد استفاده :
تامین انرژی
درمان هیپوگلیسمی
بیماران نارسایی کلیوی
مسمومیت با پتاسیم همراه با انسولین
بیمار با تب
ادم ریوی
سرم قندی ۲۰% و بالاتر:
کاملاً هیپرتونیک است و در بیماران آنوری ممنوع است .
موارد استعمال :در شوک هیپوگلیسمی ، در مسمومیت با آب ، ادم ژنرالیزه دارند .
منع مصرف : استفاده در اختلالات آب و الکترولیت به تنهایی ممنوع
می باشد.
ترومبوز و التهاب موضعی ورید های محیطی از عوارض شایع تزریق محلول های قندی هیپرتونیک می باشند .
از نکاتی که باید به آن توجه شود تاریخ مصرف و باقی مانده محلول مصرف نشود .
تزریق زیر جلدی ممنوع چون دردناک است . قبل از تزریق فشار خون کنترل شود .
این محلول ها در افراد دیابتی به همراه انسولین باید مصرف شود .
● محلول های قندی – نمکی:
دکستروز سالین ۵% ایزوتونیک است و از نظر ترکیب شیمیایی مثل قندی ۵% و مانند نرمال سالین ۹% حاوی کلرید سدیم است. تفاوت آنها در حجم آب تزریقی می باشد .
موارد استعمال : تامین آب و الکترولیت های مورد نیاز
گاستروآنتریت و مسمومیت ها .
موارد منع مصرف : بیماران تحت درمان با کورتون و دیابتی ممنوع است .
محلول تزریقی ۳/۲ و ۳/۱:
۳ /۱نرمال سالین و ۳/۲ دکستروز ۵ % ایزوتونیک است .
موارد استعمال : دیابتی ، نارسایی کلیوی ،کبدی ،قلبی ، انفزیون این محلول در حین اعمال جراحی بخصوص اطفال از خطر احتباس NA مصون خواهند بود.
دکستران ۴۰ :
به عنوان جانشین شونده پلاسمای خون (شامل دکستروز یا کلرور سدیم).
افزاینده سریع الاثر حجم پلاسمای خون
در درمان شوک ناشی از خونریزی ، سوختگی و جراحی
در ادم ریوی و بیماران کلیوی نباید مصرف شود .
۲۰%: مانیتول
هیپرتونیک بوده و از قند مانوز با الکل بدست می آید .
نوع اثر : اثر دیورتیکی ، ضد گلوکوم
این دارو در درمان خیز مغزی برای کاهش فشار داخل جمجمه و کاهش فشار داخل چشم یا برای آماده کردن بیمار برای جراحی داخل چشم ، برای تسریع دفع ادراری مواد سالیسیلات ،باربیتورات و لیتیم و جلوگیری از آسیب کلیوی ناشی از این دارو ها و برای اندازه گیری سرعت فیلتراسیون گلومرولی کلیه ها استفاده می شود . جهت پیشگیری از همولیز در جراحی پروستات.
موارد منع مصرف : اختلالات آب و الکترولیت ، هماتوم داخل جمجمه ، دچار شوک هیپوولمیک، نارسایی قلبی ، هیپوتانسیون ، هیپوناترمی ، هیپرکالمی
تداخل دارویی با دیگوکسین و دیورتیک ها
● تجویز دارو:
مانیتول تزریقی در معرض دمای پایین بلوری می شود باید بطری را در حمام آب داغ ۵۰ درجه یا مجاورت رادیاتور و شوفاژ قرار داده تا با دمای بدن متناسب گردد.
قبل از تزریق از نظر داشتن بلور چک شود .
قبل و بعد از تزریق فشار خون بیمار کنترل شود .
به استثنای بیماران قلبی تزریق در مابقی بیماران سریع صورت گیرد .
کنترل دفع ادراری بیماران پس از انفوزیون مانیتول بسیار اهمیت دارد . در صورت عدم ترشح ادرار حداقل به میزان cc 30-50 در ساعت تزریق دوز بعدی مانیول ممنوع است .
اگر بیمار در حین تزریق دچار واکنش آلرژیک گردند بهتر است بطور موقت قطع گردد.
تزریق مانیتول و ترانسفوزیون خون به طور همزمان با یک ست مشترک ممنوع است .
نشت مانیتول به بافت های اطراف ممکن است منجر به ادم و نکروز بافتی گردد .
مصرف در احتقان قلب و ریه ممنوع است .
گروه درمانی این سرم تغذیه تزریقی و ماده کالری زا می باشد . اشکال دارویی آن به صورت آمینو اسید ۵% و ۱۰% است . ترکیبات آن شامل اسیدهای آمینه ضروری و غیر ضروری ،نیتروژن و الکترولیت ها نی باشد . موارد مصرف به صورت زیر می باشد . آنسفالوپاتی کبدی در بیماران مبتلا به سیروز یا هپاتیت ، تغذیه حمایتی ، تکمیل و حفظ پروتئین بدن از راه تزریق وریدی برای تامین متابولیسم طبیعی و در مواردی که جذب معدهای – روده ای مختل باشد . مصرف همزمان اسیدهای آمینه با تتراسایکلین ممکن اثرات حفظ کننده پروتئین ها را کاهش دهد .
● سرم کربوهیدراتی:
کربوهیدرات ها منابع کالری هستد و گروه درمانی این سرم تامین کننده نیاز غذایی می باشد . در درمان موقتی نارسایی گردش خون و شوک ، زمانی که سایر فراورده های افزاینده حجم پلاسما در دسترس نباشد ،در ادم مغزی ، بیماری کلیوی استفاده می شود . مواد این سرم به سرعت متابولیزه شده و منبع کالری و مایعات در بیمارانی که قادر به مصرف کافی آنها از دهان نیستند ،می باشد . مصرف این سرم ممکن است منجر به کاهش ویتامین های گروه B شود ، این سرم در کومای دیابتی منع مصرف دارد .
● سرم اینترالیپید:
گروه درمانی این سرم ف محلول غذایی برای تغذیه تام وریدی می باشد . این دارو که از روغن لوبیای سویا یا آفتابگردان تهیه می شود ، مخلوطی از تری گلیسیرید های خنثی و عمدتا اسیدهای چرب است . این فراورده ها پس از متابولیزه شده به عنوان منبع انرژی در بدن مورد استفاده قرار می گیرد .همچنین افزایش تولید گرما ، کاهش کسر تنفسی و افزایش مصرف اکسیژن را موجب می شود .
این دارو در موارد کمبود اسیدهای چرب استفاده می شود .
● سرم کلرور سدیم:
گروه درمانی این سرم ، الکترولیت است و ترکیبات آن شامل سدیم و کلراید و PH محلول ۷ – ۴٫۵ میباشد. این سرم برای جایگزینی مایعات و الکترولیت در صورت کم بودن سدیم به دلیل از دست رفتن الکترولیتها بکار میرود. در بیمارانی که قادر به مصرف مایعات و غذا از راه دهان نیستند محلولهای هیپرتونیک به صورت تزریق وریدی همراه با محلولهای قندی مصرف میشود. تزریق وریدی این سرم به عنوان حلال بعضی داروها بکار میرود.
● سرم ژلاتین تعدیل یافته (هماکسل) :
گروه درمانی این سرم ، حجیم کننده پلاسما میباشد. این محلول حجیم کننده پلاسما در موارد شوک ناشی از کاهش حجم خون به علت خونریزی ، سوختگی ، التهاب لوزالمعده ، از دست رفتن آب و الکترولیتها در اثر استفراغ و اسهال مداوم ، بیماریهای غده فوق کلیوی و کلیهها و اغمای دیابتی مصرف میشود. این سرم محلول حامل برای انسولین است و مورد منع مصرف کامل این دارو گزارش نشده است.
● نکاتی در مورد نحوۀ آماده کردن داروها و سرمها :
شستشوی دستها قبل از آماده کردن و دادن هر نوع داروی تزریقی و خوراکی انجام شود.
از نگهداری هرگونه داروی تزریقی در داخل سرنگ حتی در زمان کوتاه و در یخچال اکیداً خودداری گردد
هر نوع داروی تزریقی مورد استفاده جهت بیمار باید صرفاً در بالین بیمار در زمان تزریق آماده گردد و از حل نمودن دارو در اتاق کار باید جداً اجتناب شود.
هر نوع داروی تزریقی باید فقط بوسیلۀ سرنگ مجزا کشیده شده یا حل گردد و در موقع کشیدن دارو به داخل سرنگ دقت شود که دست با بدنۀ پیستون تماس پیدا نکند.
استفاده از سرنگ مشترک جهت آماده کردن یا حل کردن چند نوع داروی مختلف یا مشابه اکیداً ممنوع می باشد.
جهت جلوگیری از آلودگی میکروبی، در مورد ویالهای تزریقی به شکل وریدی باید با یک سرنگ دارو حل شده و با سرنگی دیگر دارو به بیمار تزریق گردد.
به نحوه و شرایط نگهداری دارو پس از حل شدن طبق دستور کارخانۀ سازنده بدقت توجه و عمل شود.
داروهایی که پس از حل شدن براساس دستور کارخانۀ سازنده مجاز به نگهداری می باشند حتماً روی آنها تاریخ و ساعت درج شود.
شرایط نگهداری داروها از قبیل حفظ دمای مناسب ، محافظت از نور و … بطور دقیق رعایت شود.
چنانچه تجویز برخی از داروها نیاز به ملاحظات خاص نظیر محافظت مسیر تزریق از نور ، کنترل علائم حیاتی و … دارد حتماً اقدامات لازم انجام گردد.
درب لاستیکی ویالهای تزریقی و محل وارد کردن ست سرم در سرمها به هیچ وجه استریل نمی باشد و باید با محلول ضدعفونی کنندۀ مناسب قبل از استفاده کردن ضد عفونی شود.
از سوراخ کردن و زدن سوزن به محفظۀ پلاستیکی سرمهای تزریقی جهت افزایش سرعت تزریق و جلوگیری از جمع شدگی محفظۀ پلاستیکی که موجب ورود هوای غیر استریل محیط به محلول استریل داخل محفظه می شود اکیداً اجتناب و از ستهای سرم که مجهز به فیلتر می باشند جهت برطرف شدن این مشکل استفاده گردد.- در مورد داروهای خوراکی به ویژه قرصها و کپسولها از تماس مستقیم دست با دارو اجتناب شده و دارو با بسته بندی ایجاد شده توسط شرکت سازنده در اختیار بیمار قرار داده شود.
از نگهداری مابقی قرصهای شکسته شده جهت استفاده مجدد به لحاظ پیشگیری از هرگونه اشتباه و نیز آلوده شدن دارو خودداری شود.
از استفادۀ هر نوع داروی خوراکی یا تزریقی که تغییر رنگ پیدا کرده حتی در صورت کمبود جداً خودداری گردد.
در پروندۀ بیمار در صفحۀ گزارش پرستاری پس از تیک زدن دارو، نام فرد دهندۀ دارو حتماً نوشته شود.
نامه امام علی (ع) به مالک اشتر
راهـکارهای جـالب، عجیـب و موثـر برای کاهـش دردهای جسمانی
10 قانون مهم زندگی تاريخ
قانون دوم: در مدرسهای غیر رسمی و تمام وقت نامنویسی کردهاید که "زندگی" نام دارد. در این مدرسه هر روز فرصت یادگیری دروس را دارید. چه این درسها را دوست داشته باشید چه از آن بدتان بیاید، پس بهتر است به عنوان بخشی از برنامه آموزشی برایشان طرحریزی کنید.
قانون سوم: اشتباه وجود ندارد، تنها درس است. رشد فرآیند آزمایش است، یک سلسله دادرسی، خطا و پیروزیهای گهگاهی،آزمایشهای ناکام نیز به همان اندازه آزمایشهای موفق بخشی از فرآیند رشد هستند.
قانون چهارم: درس آنقدر تکرار میشود تا آموخته شود. درسها در اشکال مختلف آنقدر تکرار میشوند، تا آنها را بیاموزید. وقتی آموختید میتوانید درس بعدی را شروع کنید، بنابراین بهتر است زودتر درسهایتان را بیاموزید.
قانون پنجم: آموختن پایان ندارد. هیچ بخشی از زندگی نیست که در آن درسی نباشد. اگر زنده هستید درسهایتان را نیز باید بیاموزید.
قانون ششم: قضاوت نکنید، غیبت نکنید، ادعا نکنید، سرزنش نکنید،تحقیرو مسخره نکنید، وگرنه سرتون میاد. خداوند شما را در همان شرایط قرار میدهد تا ببیند شما چکار میکنید.
قانون هفتم: دیگران فقط آینه شما هستند. نمیتوانید از چیزی در دیگران خوشتان بیاید یا بدتان بیاید، مگر آنکه منعکس کننده چیزی باشد که درباره خودتان میپسندید یا از آن بدتان میآید.
قانون هشتم: انتخاب چگونه زندگی کردن با شماست. همه ابزار و منابع مورد نیاز را در اختیار دارید، این که با آنها چه میکنید، بستگی به خودتان دارد.
قانون نهم: جوابهایتان در وجود خودتان است. تنها کاری که باید بکنید این است که نگاه کنید، گوش بدهید و اعتماد کنید.
قانون دهم : خیرخواه همه باشید تا به شما نیز خیر برسد.
15 استفاده متفاوت از خمیردندان
الگوهای ریاضی در طبیعت گلها
گلها و گیاهان با تنوع بینظیری در رنگ، بافت، طرح و ترکیببندی، الگوهای کمنظیری را در طبیعت خلق میکنند. برخی از این گیاهان بومی یک منطقه خاص هستند و برخی دیگر را در سراسر جهان میتوان یافت
بهنوش خرمروز: طبیعت اطراف ما با رنگها، خطوط و ترکیببندیهای متنوع، الگوهای ویژهای را به وجود میآورد. این الگوها را در همه نقاط زمین و در همه بافتها و موجودات، از بیابانهای خشک و داغ گرفته تا اعماق اقیانوس، از ماسههای ساحلی گرفته تا برگها و گلها و حتی حیوانات میتوان یافت.
نشنالجئوگرافیک به سراغ الگوهای طبیعت در میان گلها رفته است. برخی از الگوهای متنوع و زیبایی که در گلها و گیاهان زمین دیده میشوند را ببینید.
تاثیر ساعات مختلف خواب شب در سلامتی
داشتن عادات غذایی صحیح و توجه به زمان خوابیدن و استراحت برای حفظ سلامت بدن مهم است تا بتواند مواد مغذی را جذب و مواد زائد را دفع کند. برای سالم زیستن، باید خواب راحت و آرامی داشته باشیم. به موارد زیر دقت کنید تا اهمیت خوابیدن برای شما روشن گردد: ساعت 9 تا 11 شب: زمانی است برای از بین بردن مواد سمی و غیر ضروری که این عملیات توسط آنتی اکسیدان ها انجام می شود. در این ساعت بهتر است بدن در حال آرامش باشد. در غیر این صورت اثر منفی بر روی سلامتی خود گذاشته اید. ساعت 11 تا 1 شب: عملیات از بین بردن مواد سمی در کبد ادامه دارد و شما باید در خواب عمیق باشید. ساعت 1 تا 3 نیمه شب: عملیات سم زدایی در کیسه صفرا ، در طی یک خواب عمیق به طور مناسب انجام می شود. ساعت 3 تا 5 صبح: عملیات از بین بردن مواد سمی در ریه اتفاق می افتد. بعضی مواقع دیده شده که افراد در این زمان، سرفه شدید یا عطسه می کنند. ساعت 5 تا 7 صبح: این عملیات در روده بزرگ صورت می گیرد، لذا می توانید آن را دفع کنید. ساعت 7 تا 9 صبح: جذب مواد مغذی صورت می گیرد، پس بهتر است صبحانه بخورید. افرادی که بیمار می باشند، بهتر است صبحانه را در ساعت 6 و 30 دقیقه میل کنند. کسانی که می خواهند تناسب اندام داشته باشند، بهترین ساعت صرف صبحانه برای آنها، ساعت 7 و 30 دقیقه می باشد و کسانی که اصلا صبحانه نمی خورند، بهتر است عادت خود را تغییر دهند و در ساعت 9 تا 10 صبح صبحانه بخورند. دیر خوابیدن و دیر بلند شدن از خواب، باعث می شود مواد سمی از بدن دفع نشوند. از نصفه های شب تا ساعت 4 صبح، مغز استخوان عملیات خون سازی را انجام می دهد. در ایام تعطیل، بسیاری افراد تا دیر وقت بیدار می مانند و بعد از اتمام تعطیلات، با خستگی به سر کار می روند، چون اعمال بدنشان دچار سردرگمی شده است و نمی داند چه باید انجام دهد. پس همیشه، زود بخوابید و خواب آرامی داشته باشید . |
آشنایی با انواع سردرد و علل سردرد
آشنایی با انواع سردرد و علل سردرد
سردرد برای همگان پدیده ای آشناست و کمتر کسی است که در طول عمر خود آن را تجربه نکرده باشد. هنوز برای سردرد تعریف مشخصی که مورد قبول همه باشد وجود ندارد. شاید ساده ترین تعریف برای سردرد « احساس درد و ناراحتی از ناحیه کاسه چشم تا قسمت پشت سر » باشد.
باید به خاطر داشت که سردرد یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای است از طیف متنوعی از بیماریها که از یک سرماخوردگی ساده شروع و به امراض جدی مثل تومورهــــــای بدخیم مغزی ختم می شود. گر چه در اغلب موارد منشأ سردرد، بیماریهای خوش خیم می باشد، اما اولین مسأله ای که در برخورد با بیمار مبتلا به سردرد باید حل شود، عبارت است از افتراق بین علل خوش خیم و علل خطرناکتر.
ساز و کارهای اصلی مکانیسم ها سردرد عبارتند از:
ـ گشاد شدن عروق داخل و خارج جمجمه
ـ التهاب عروق داخل و خارج جمجمه
ـ عفونت عروق داخل و خارج جمجمه
ـ انقباض ممتد عضلات کاسه سر و گردن
ـ تغییر فشار داخل جمجمه.
انواع اصلی سردرد :
۱- میگرن کلاسیک :
معمولاً پانزده تا سی دقیقه قبل از شروع این نوع سردرد، علایمی مثل ظهور نقاط نورانی در جلو چشم، تاری دید و منگی پدیدار می شود؛ آرام آرام با از بین رفتن این علایم سردرد یک طرفه ای به صورت مبهم و در یک سمت ناحیه گیجگاهی ظاهر می شود، به تدریج شدت درد افزایش می یابد و سردرد حالت ضرباندار به خـــود می گیرد، در این مرحله بیمار رنگ پریده و دچار تهوع و استفراغ شدیدی می شود؛ بسیاری از بیماران در این مرحله ترس از نور پیـــدا می کنند و ترجیح می دهند در اتاق تاریک استراحت کنند و پاره ای دیگر تعریق شدید و تکرر ادرار پیدا می کنند.
درد بین چند ساعت تا یک روز طول می کشد و بالاخره بیمار به خواب فرو می رود. پس از اینکه بیمار از خواب بیدار شد، سردرد تسکین می یابد. این نوع سردرد در زنان بیشتر دیده می شود و استعداد ارثی به بروز حملات در بین افراد وجود دارد.
۲ ـ سردرد عصبی:
تقریباً ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به سردرد دچار این نوع سردرد هستند. علت پیدایش این نوع سردرد، انقباض عضلات کاسه سر، گردن، شانه و صورت بوده و مهمترین دلیل پیدایش این انقباض ها، هیجانات عصبی است.
درد معمولاً از ناحیه پیشـــــانی، گردن یا شانه شروع می شود و به تــدریج تمام کاسه سر را فرا می گیرد. این درد ماهیت فشاری داشته ولی خاصیت ضربانی ندارد. بیمار از اینکه سرش سنگین است شکایت دارد، ممکن است تهوع پیدا کند اما به استفراغ دچار نمی شود.
۳ ـ سردرد به علت عفونت مننژ (پرده های مغزی):
درد در این بیماران به صورت فشرده بوده و تمام سر را فرا می گیرد، با استراحت کاهش می یابد و با حرکت تشدید می شود. وجود علایمی چون تب و سفتی گردن به تشخیص کمک می کند.
۴ ـ سردرد به علت تومورهای مغزی:
این نوع سردرد ها معمولاً متناوب بوده و در اوایل صبح شدیدتر است، بیشتر ماهیت حمله ای دارد، با حرکت سر، بلند کردن بار، عطسه و به خصوص سرفه تشدید می شود. معمولاً سردرد همراه با اختلالات خواب همراه است و گاه بیمار به علت سردرد از خواب بیــــــدار می شود.
۵ ـ سردرد به علت فشار خون بالا:
سردرد در این بیماران، معمولاً زمانی ظاهر می شود که فشارخون حداکثر به حدود ۲۰۰ و فشارخون حداقل به حدود ۱۲۰ میلی متر جیوه رسیده باشد؛ این نوع سردرد غالباً در ناحیه پس سر متمرکز بوده، و با درمان فشارخون در اکثر موارد از بین می رود.
۶ ـ سردرد ناشی از بیماریهای چشم:
عیوب انکساری چشم ، سبب پیدایش سردردهای مکرر در ناحیه پیشانی بخصوص به هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون می شود ، اما سردرد ناشی از آب سیاه با چشم درد شدید همراه بوده و معمولاً در ناحیــه پیشانی متمرکز می شود و اغلب با تهوع و استفراغ همراه است.
۷ ـ سردرد ناشی از بیماریهای سینوس:
سردردهای ناشی از التهاب و عفونت سینوسها اغلب در ناحیه پیشانــــی متمرکز می شود؛ این دردها با حرکت سر و دراز کشیدن تشدید می شود و پس از بیدار شدن از خــواب به حداکثر شدت خود می رسد؛ این سردردها با درمان التهاب یا عفونت سینوس ها مرتفع می شوند.
۸ ـ سـردرد ناشی از عفونت های دندانی:
این نوع سردرد ها غالباً از ناحیه صورت شروع و بتدریج به تمام کره سر منتشر می شود و با درمان عفونت دندانی، درد از بین می رود.
۹ ـ سردردهای آلرژیک: این نوع سردردها متعاقب تماس فرد بیمار با ماده حساسیت زا ایجــــاد می شود؛ معمولاً همراه با این نوع سردرد سایر علایم حساسیت مثل احتقان بینی، آبریزش از بینی ، سرفه، عطسه و گاهی اسهال دیده می شود وکنترل حساسیت معمولاً به کنترل سردرد منجر می شود.
گرفتن شرح حال از بیمار مبتلا به سردرد:
۱ ـ از زمان شروع سردرد سؤال کنید، چرا که سردردهایی که بتازگی آغاز شده اند، نیاز به بررسی جدی دارند.
۲ ـ از کیفیت و شدت درد سؤال کنید، بخصوص اگر فرد، مبتلا به سردرد مزمن است؛ از او بپرسید که کیفیت و شدت سردردش این بار نسبت به دفعات قبل تفاوت کرده است یا نه؟
۳ ـ از مراجعه کننده بپرسید که آیا همراه سردرد، علامت دیگری مثل تهوع، استفراغ، اشک ریزش و بی اشتهایی و … دارد یا نه؟
۴ ـ سابقه درمان سردرد را از او پرس و جو کنید. اگر پزشک قبلاً برای او دارو تجویز کرده است، نام آن را بپرسید.
۵ ـ محل دقیق سردرد را بیابید.
۶ ـ سابقه ارثی مبتلا به سردرد را در فامیل وی جستجو کنید.
۷ ـ فواصل زمانی حملات سردرد را بپرسید.
معاینه بیماران مبتلا به سردرد:
معاینه گردن از نظر وجود یا عدم وجود سفتی گردن، اندازه گیری فشارخون، تعداد تنفس، درجه حرارت و تعداد نبض بیمار و نیز معاینه چشم بیمار از نظر سرخی می باشد.
سردرد برای همگان پدیده ای آشناست و کمتر کسی است که در طول عمر خود آن را تجربه نکرده باشد. هنوز برای سردرد تعریف مشخصی که مورد قبول همه باشد وجود ندارد. شاید ساده ترین تعریف برای سردرد « احساس درد و ناراحتی از ناحیه کاسه چشم تا قسمت پشت سر » باشد.
باید به خاطر داشت که سردرد یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای است از طیف متنوعی از بیماریها که از یک سرماخوردگی ساده شروع و به امراض جدی مثل تومورهــــــای بدخیم مغزی ختم می شود. گر چه در اغلب موارد منشأ سردرد، بیماریهای خوش خیم می باشد، اما اولین مسأله ای که در برخورد با بیمار مبتلا به سردرد باید حل شود، عبارت است از افتراق بین علل خوش خیم و علل خطرناکتر.
ساز و کارهای اصلی مکانیسم ها سردرد عبارتند از:
ـ گشاد شدن عروق داخل و خارج جمجمه
ـ التهاب عروق داخل و خارج جمجمه
ـ عفونت عروق داخل و خارج جمجمه
ـ انقباض ممتد عضلات کاسه سر و گردن
ـ تغییر فشار داخل جمجمه.
انواع اصلی سردرد :
۱- میگرن کلاسیک :
معمولاً پانزده تا سی دقیقه قبل از شروع این نوع سردرد، علایمی مثل ظهور نقاط نورانی در جلو چشم، تاری دید و منگی پدیدار می شود؛ آرام آرام با از بین رفتن این علایم سردرد یک طرفه ای به صورت مبهم و در یک سمت ناحیه گیجگاهی ظاهر می شود، به تدریج شدت درد افزایش می یابد و سردرد حالت ضرباندار به خـــود می گیرد، در این مرحله بیمار رنگ پریده و دچار تهوع و استفراغ شدیدی می شود؛ بسیاری از بیماران در این مرحله ترس از نور پیـــدا می کنند و ترجیح می دهند در اتاق تاریک استراحت کنند و پاره ای دیگر تعریق شدید و تکرر ادرار پیدا می کنند.
درد بین چند ساعت تا یک روز طول می کشد و بالاخره بیمار به خواب فرو می رود. پس از اینکه بیمار از خواب بیدار شد، سردرد تسکین می یابد. این نوع سردرد در زنان بیشتر دیده می شود و استعداد ارثی به بروز حملات در بین افراد وجود دارد.
۲ ـ سردرد عصبی:
تقریباً ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به سردرد دچار این نوع سردرد هستند. علت پیدایش این نوع سردرد، انقباض عضلات کاسه سر، گردن، شانه و صورت بوده و مهمترین دلیل پیدایش این انقباض ها، هیجانات عصبی است.
درد معمولاً از ناحیه پیشـــــانی، گردن یا شانه شروع می شود و به تــدریج تمام کاسه سر را فرا می گیرد. این درد ماهیت فشاری داشته ولی خاصیت ضربانی ندارد. بیمار از اینکه سرش سنگین است شکایت دارد، ممکن است تهوع پیدا کند اما به استفراغ دچار نمی شود.
۳ ـ سردرد به علت عفونت مننژ (پرده های مغزی):
درد در این بیماران به صورت فشرده بوده و تمام سر را فرا می گیرد، با استراحت کاهش می یابد و با حرکت تشدید می شود. وجود علایمی چون تب و سفتی گردن به تشخیص کمک می کند.
۴ ـ سردرد به علت تومورهای مغزی:
این نوع سردرد ها معمولاً متناوب بوده و در اوایل صبح شدیدتر است، بیشتر ماهیت حمله ای دارد، با حرکت سر، بلند کردن بار، عطسه و به خصوص سرفه تشدید می شود. معمولاً سردرد همراه با اختلالات خواب همراه است و گاه بیمار به علت سردرد از خواب بیــــــدار می شود.
۵ ـ سردرد به علت فشار خون بالا:
سردرد در این بیماران، معمولاً زمانی ظاهر می شود که فشارخون حداکثر به حدود ۲۰۰ و فشارخون حداقل به حدود ۱۲۰ میلی متر جیوه رسیده باشد؛ این نوع سردرد غالباً در ناحیه پس سر متمرکز بوده، و با درمان فشارخون در اکثر موارد از بین می رود.
۶ ـ سردرد ناشی از بیماریهای چشم:
عیوب انکساری چشم ، سبب پیدایش سردردهای مکرر در ناحیه پیشانی بخصوص به هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون می شود ، اما سردرد ناشی از آب سیاه با چشم درد شدید همراه بوده و معمولاً در ناحیــه پیشانی متمرکز می شود و اغلب با تهوع و استفراغ همراه است.
۷ ـ سردرد ناشی از بیماریهای سینوس:
سردردهای ناشی از التهاب و عفونت سینوسها اغلب در ناحیه پیشانــــی متمرکز می شود؛ این دردها با حرکت سر و دراز کشیدن تشدید می شود و پس از بیدار شدن از خــواب به حداکثر شدت خود می رسد؛ این سردردها با درمان التهاب یا عفونت سینوس ها مرتفع می شوند.
۸ ـ سـردرد ناشی از عفونت های دندانی:
این نوع سردرد ها غالباً از ناحیه صورت شروع و بتدریج به تمام کره سر منتشر می شود و با درمان عفونت دندانی، درد از بین می رود.
۹ ـ سردردهای آلرژیک: این نوع سردردها متعاقب تماس فرد بیمار با ماده حساسیت زا ایجــــاد می شود؛ معمولاً همراه با این نوع سردرد سایر علایم حساسیت مثل احتقان بینی، آبریزش از بینی ، سرفه، عطسه و گاهی اسهال دیده می شود وکنترل حساسیت معمولاً به کنترل سردرد منجر می شود.
گرفتن شرح حال از بیمار مبتلا به سردرد:
۱ ـ از زمان شروع سردرد سؤال کنید، چرا که سردردهایی که بتازگی آغاز شده اند، نیاز به بررسی جدی دارند.
۲ ـ از کیفیت و شدت درد سؤال کنید، بخصوص اگر فرد، مبتلا به سردرد مزمن است؛ از او بپرسید که کیفیت و شدت سردردش این بار نسبت به دفعات قبل تفاوت کرده است یا نه؟
۳ ـ از مراجعه کننده بپرسید که آیا همراه سردرد، علامت دیگری مثل تهوع، استفراغ، اشک ریزش و بی اشتهایی و … دارد یا نه؟
۴ ـ سابقه درمان سردرد را از او پرس و جو کنید. اگر پزشک قبلاً برای او دارو تجویز کرده است، نام آن را بپرسید.
۵ ـ محل دقیق سردرد را بیابید.
۶ ـ سابقه ارثی مبتلا به سردرد را در فامیل وی جستجو کنید.
۷ ـ فواصل زمانی حملات سردرد را بپرسید.
معاینه بیماران مبتلا به سردرد:
معاینه گردن از نظر وجود یا عدم وجود سفتی گردن، اندازه گیری فشارخون، تعداد تنفس، درجه حرارت و تعداد نبض بیمار و نیز معاینه چشم بیمار از نظر سرخی می باشد.
منحصر به فرد ترین جاده های زیبای ایران (+ تصاویر)
منحصر به فرد ترین جاده های زیبای ایران (+ تصاویر)
اگر به گردشگری علاقهمندید و دوست دارید جاذبههای منحصر به فردی از طبیعت را كشف كنید قدم به زیباترین جادههای ایران بگذارید و هیجان و شگفتی و زیبایی را با هم تجربه كنید.

جاده اژدها
تا نزدیکیهای جنگ جهانی دوم جادهای بین كرج و چالوس نبود و فقط یك مسیر مالرو وجود داشت. سال ۱۳۱۲ جاده چالوس احداث شد و حالا حدود ۸۰ سال از راهاندازی آن میگذرد. باید راننده خوبی باشید كه بتوانید پیچ و خمهای این جاده قدیمی را كه شبیه یك اژدها دور كوه پیچیده است پشت سر بگذارید. موازی بودن این جاده با رودخانه كرج باعث شده سرسبزیها و زیباییهای آن منحصر به فرد باشد و بشود از آن به عنوان یكی از زیباترین جادههای جهان نام برد. تونل طولانی كندوان كه هزار و ۸۸۶ متر طول دارد یكی از جاذبههای این مسیر است كه سال ۱۳۱۸ به بهرهبرداری رسید و با ساخت آن ۱۳ كیلومتر از مسیر چالوس به تهران كاسته شد چون قبل از آن باید كوه را دور میزدند. علاوه بر زیباییهای طبیعی در این مسیر تپههای باستانی و روستاهای تاریخی هم وجود دارد كه قدمت بعضی از آنها به هزاران سال میرسد. اگر از این جاده گذشتید قلعه دختر، روستای شهرستانك و امامزادههایی با معماریهای زیبا را از دست ندهید.
جاده هراز به شكل امروزی آن سال ۱۳۴۲ ساخته شده و كوتاهترین مسیر بین تهران و آمل است. این جاده از حد فاصل دو شهر بومهن و رودهن از جاده فیروزکوه منشعب میشود و پس از عبور از بالادست دره مشاء، آبعلی، گردنه امامزاده هاشم، پلور، آباسک، رینه و لاریجان به شهر آمل در استان مازندران میرسد. پیچ و خمهای جاده هراز هم كم نیست ولی در مقایسه با جاده چالوس پیچهای كمتری دارد. امامزاده هاشم در مرتفعترین نقطه جاده هراز و در درهای به همین نام همه گردشگران را متوقف میکند تا زیارتی کنند. چندین چشمه آبگرم، آبشارهای شاهاندشت و قلعهدختر، دشت شقایق و سد لار هم از جاذبههای مهم این مسیر به شمار میآیند.
در مسیر آستارا به اردبیل یكی از زیباترین جاذبههای گردشگری طبیعی ایران را میتوانید پیدا كنید كه گردنهای مهآلود و رؤیایی است. گردنه حیران آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان به شمار میرود كه از یك طرف مشرف به كوههای پوشیده از جنگلهای انبوه است و از سوی دیگر مشرف به درهای نه چندان عمیق كه رود آستاراچای از آن میگذرد. این رود مرز بین ایران و كشور آذربایجان را تعیین میكند. این گردنه در بیشتر زمانها زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی درهها و کوهپایههای آن، پوشیده از گلها و گیاهان جنگلی و مرتعی است. البته این گردنه چندان مرتفع نیست و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح دریا فقط حدود ۱۵۰۰ متر است. در واقع علت اصلی مه دائمی گردنه حیران رطوبت دریای خزر است نه ارتفاع زیاد این گردنه. این جاده شبیه مار تنومندی است كه دور كوه بزرگی پیچیده شده و ماشینهای زیادی روی تنه آن حركت میكنند تا از كوه بالا بیایند. توقف در رستورانها و استراحتگاههای مسیر و تماشای پیچ و خم جاده از بالا سفر شما را هیجانانگیز میكند.
جاده ۷۰ کیلومتری اسالم به خلخال با داشتن ارتفاع ۳ هزار و ۳۰۰ متری از سطح دریا یکی از محورهای سختگذر ایران به شمار میرود ولی هرقدر این جاده خطرناک است به همان اندازه مانند بهشت زیباست. چشمانداز ییلاقهای اطراف جاده و کلبههای چوبی روستاییان به اضافه درختان بلند و انبوه که سایهشان جاده کوهستانی را در بعضی نقاط تاریک میکند برای گردشگرانی كه از این جاده عبور میكنند خیرهكننده است. یكی از زیباییهای منحصربهفرد این جاده مه غلیظی است كه درهها را سفیدپوش كرده و در بعضی نقاط تا روی جاده پایین میآید. بیشتر گردشگران این مسیر معتقدند احساس میكنند به مسیر دیگری قدم گذاشتهاند. شهر خلخال در شمال غربی كشور و در جنوبیترین قسمت استان اردبیل قرار دارد و طبیعت زیبا و آب و هوای خوبش لذت بردن از جاده اسالم به خلخال را دو چندان میكند.
در منتهیالیه جنوب شرقی كشور به بندر چابهار میرسید كه از نام آن پیداست در تمام فصول سال آب و هوای بهاری دارد و به همین دلیل نام چهاربهار یا چابهار برای آن انتخاب شده است. در فاصله ۵۵ كیلومتری این شهر بهاری یك بندر ماهیگیری به نام بندر بریس است كه اگر بخواهید از چابهار به این بندر بروید از جادهای ساحلی و بسیار زیبا خواهید گذشت. در ابتدای این مسیر صخرههایی را میبینید كه بر اثر فرسایش سوراخهایی در آنها ایجاد شده و هنگاهی كه موج دریا به آنها میرسد پدیده خیرهكنندهای به نام موجافشان شكل میگیرد. یعنی آب با شدت از داخل حفرهها به سمت آسمان پرتاب میشود و منظرهای شگفتانگیز میسازد. كمی كه پیش بروید در فاصله ۱۵ كیلومتری به تالاب لیپار میرسید، محلی كه آبهای سرگردان حاصل از بارندگی تالابی وسیع میسازند و میتوانید از تماشای لكلكها و مرغهای ماهیخوار لذت ببرید. كوههای مینیاتوری كه به نام كوههای مریخی هم شهرت دارند یكی دیگر از جاذبههای فوقالعاده در این جاده ساحلی است.
اگر بخواهید یكی از زیباترین جادههای كویری جهان را ببینید باید از جاده شهداد به نهبندان بگذرید و از تماشای كویر شهداد لذت ببرید. جاده شهداد به نهبندان از محلهایی میگذرد كه دیدن آنها آرزوی دوستداران طبیعت است. گذر جاده از بزرگترین پدیده كلوخی جهان معروف به كلوتهای شهداد از ویژگیهای منحصربهفرد این جاده است. كلوتها، هرمهای ماسهای بزرگ كه ارتفاع آنها به ۴۸۰ متر هم میرسد، پهنههای وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوهای روشن تا خاكستری و سیاه و پهنههای شنی مواج این مسیر را به نمایشگاهی بینظیر تبدیل كرده است. اگر دوست داشته باشید غروب خورشید را بدون حتی لحظهای گم شدن خورشید پشت كوهها ببینید گستره كویر بهترین مكان است و این از زیباییهای باشكوه جاده شهداد به نهبندان به شمار میرود.

جاده اژدها
تا نزدیکیهای جنگ جهانی دوم جادهای بین كرج و چالوس نبود و فقط یك مسیر مالرو وجود داشت. سال ۱۳۱۲ جاده چالوس احداث شد و حالا حدود ۸۰ سال از راهاندازی آن میگذرد. باید راننده خوبی باشید كه بتوانید پیچ و خمهای این جاده قدیمی را كه شبیه یك اژدها دور كوه پیچیده است پشت سر بگذارید. موازی بودن این جاده با رودخانه كرج باعث شده سرسبزیها و زیباییهای آن منحصر به فرد باشد و بشود از آن به عنوان یكی از زیباترین جادههای جهان نام برد. تونل طولانی كندوان كه هزار و ۸۸۶ متر طول دارد یكی از جاذبههای این مسیر است كه سال ۱۳۱۸ به بهرهبرداری رسید و با ساخت آن ۱۳ كیلومتر از مسیر چالوس به تهران كاسته شد چون قبل از آن باید كوه را دور میزدند. علاوه بر زیباییهای طبیعی در این مسیر تپههای باستانی و روستاهای تاریخی هم وجود دارد كه قدمت بعضی از آنها به هزاران سال میرسد. اگر از این جاده گذشتید قلعه دختر، روستای شهرستانك و امامزادههایی با معماریهای زیبا را از دست ندهید.
جاده هراز به شكل امروزی آن سال ۱۳۴۲ ساخته شده و كوتاهترین مسیر بین تهران و آمل است. این جاده از حد فاصل دو شهر بومهن و رودهن از جاده فیروزکوه منشعب میشود و پس از عبور از بالادست دره مشاء، آبعلی، گردنه امامزاده هاشم، پلور، آباسک، رینه و لاریجان به شهر آمل در استان مازندران میرسد. پیچ و خمهای جاده هراز هم كم نیست ولی در مقایسه با جاده چالوس پیچهای كمتری دارد. امامزاده هاشم در مرتفعترین نقطه جاده هراز و در درهای به همین نام همه گردشگران را متوقف میکند تا زیارتی کنند. چندین چشمه آبگرم، آبشارهای شاهاندشت و قلعهدختر، دشت شقایق و سد لار هم از جاذبههای مهم این مسیر به شمار میآیند.
در مسیر آستارا به اردبیل یكی از زیباترین جاذبههای گردشگری طبیعی ایران را میتوانید پیدا كنید كه گردنهای مهآلود و رؤیایی است. گردنه حیران آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان به شمار میرود كه از یك طرف مشرف به كوههای پوشیده از جنگلهای انبوه است و از سوی دیگر مشرف به درهای نه چندان عمیق كه رود آستاراچای از آن میگذرد. این رود مرز بین ایران و كشور آذربایجان را تعیین میكند. این گردنه در بیشتر زمانها زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی درهها و کوهپایههای آن، پوشیده از گلها و گیاهان جنگلی و مرتعی است. البته این گردنه چندان مرتفع نیست و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح دریا فقط حدود ۱۵۰۰ متر است. در واقع علت اصلی مه دائمی گردنه حیران رطوبت دریای خزر است نه ارتفاع زیاد این گردنه. این جاده شبیه مار تنومندی است كه دور كوه بزرگی پیچیده شده و ماشینهای زیادی روی تنه آن حركت میكنند تا از كوه بالا بیایند. توقف در رستورانها و استراحتگاههای مسیر و تماشای پیچ و خم جاده از بالا سفر شما را هیجانانگیز میكند.
جاده ۷۰ کیلومتری اسالم به خلخال با داشتن ارتفاع ۳ هزار و ۳۰۰ متری از سطح دریا یکی از محورهای سختگذر ایران به شمار میرود ولی هرقدر این جاده خطرناک است به همان اندازه مانند بهشت زیباست. چشمانداز ییلاقهای اطراف جاده و کلبههای چوبی روستاییان به اضافه درختان بلند و انبوه که سایهشان جاده کوهستانی را در بعضی نقاط تاریک میکند برای گردشگرانی كه از این جاده عبور میكنند خیرهكننده است. یكی از زیباییهای منحصربهفرد این جاده مه غلیظی است كه درهها را سفیدپوش كرده و در بعضی نقاط تا روی جاده پایین میآید. بیشتر گردشگران این مسیر معتقدند احساس میكنند به مسیر دیگری قدم گذاشتهاند. شهر خلخال در شمال غربی كشور و در جنوبیترین قسمت استان اردبیل قرار دارد و طبیعت زیبا و آب و هوای خوبش لذت بردن از جاده اسالم به خلخال را دو چندان میكند.
در منتهیالیه جنوب شرقی كشور به بندر چابهار میرسید كه از نام آن پیداست در تمام فصول سال آب و هوای بهاری دارد و به همین دلیل نام چهاربهار یا چابهار برای آن انتخاب شده است. در فاصله ۵۵ كیلومتری این شهر بهاری یك بندر ماهیگیری به نام بندر بریس است كه اگر بخواهید از چابهار به این بندر بروید از جادهای ساحلی و بسیار زیبا خواهید گذشت. در ابتدای این مسیر صخرههایی را میبینید كه بر اثر فرسایش سوراخهایی در آنها ایجاد شده و هنگاهی كه موج دریا به آنها میرسد پدیده خیرهكنندهای به نام موجافشان شكل میگیرد. یعنی آب با شدت از داخل حفرهها به سمت آسمان پرتاب میشود و منظرهای شگفتانگیز میسازد. كمی كه پیش بروید در فاصله ۱۵ كیلومتری به تالاب لیپار میرسید، محلی كه آبهای سرگردان حاصل از بارندگی تالابی وسیع میسازند و میتوانید از تماشای لكلكها و مرغهای ماهیخوار لذت ببرید. كوههای مینیاتوری كه به نام كوههای مریخی هم شهرت دارند یكی دیگر از جاذبههای فوقالعاده در این جاده ساحلی است.
اگر بخواهید یكی از زیباترین جادههای كویری جهان را ببینید باید از جاده شهداد به نهبندان بگذرید و از تماشای كویر شهداد لذت ببرید. جاده شهداد به نهبندان از محلهایی میگذرد كه دیدن آنها آرزوی دوستداران طبیعت است. گذر جاده از بزرگترین پدیده كلوخی جهان معروف به كلوتهای شهداد از ویژگیهای منحصربهفرد این جاده است. كلوتها، هرمهای ماسهای بزرگ كه ارتفاع آنها به ۴۸۰ متر هم میرسد، پهنههای وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوهای روشن تا خاكستری و سیاه و پهنههای شنی مواج این مسیر را به نمایشگاهی بینظیر تبدیل كرده است. اگر دوست داشته باشید غروب خورشید را بدون حتی لحظهای گم شدن خورشید پشت كوهها ببینید گستره كویر بهترین مكان است و این از زیباییهای باشكوه جاده شهداد به نهبندان به شمار میرود.